Kanopfuura kamwe iwe wawakafunga kana nyika yedu iri yega kwete chete yeiyo Solar system iyo inogarwa, asi iyo chete muUniversal yose. Zvingangodaro kuti pasi rinogaramo kana rikasangana nemimwe mamiriro anoibvumidza kusimudzira hupenyu. Nekudaro, hazvigoneke kuti kune imwe nyika inosangana nemamiriro akakodzera? Kuti pave nehupenyu papasi hazvidi chete kuti pave nemvura yemvura. Tinoziva kuti kune mapuraneti uko kune mvura, asi haisi munzvimbo inonzi "inogarwa nzvimbo" uye, nekudaro, hupenyu hauna kusimukira. Kana paine mukana wakawanda wekuwana hupenyu kune mamwe mapuraneti seiyo Fermi gangaidzoSei tisati tazviwana izvozvi?
Muchinyorwa chino ticha tsanangura kuti chii chinonzi Fermi gangaidzo uye chii icho chairi kuyedza kutitsanangurira. Panogona kuve nehupenyu mukati meChinhu chiri pane imwe nyika? Tinokuudza zvese.
Chii chinonzi Fermi gangaidzo?
Zvinokatyamadza zvaFermi kupokana pakati pesedzidziso nedzidzo yesainzi. Maererano nemasayendisiti, kune mamirioni emikana yekuwana hupenyu hwakangwara pane imwe nyika mukati meChadenga, asi kusvikira nhasi, haisati yasangana nechinhu kana chero munhu.
Parizvino, musayendisiti anonzi Berezin, akapa tsananguro nyowani kune iyi dzidziso uye awana mhinduro kuchishamiso cheFermi. Nekudaro, mhinduro iyi haisi nyore kufunga, nekuti pamwe haisi iyo mhedzisiro iwe yaunoda kunzwa. Sekureva kwaBerezin, munhu haazombowana imwe budiriro ine hungwaru. Ticharamba tichichinja semujaho uye iyo Planet Earth icharega kugaramo kana kutsakatika pasati pawanikwa imwe budiriro. Izvi zvinokonzerwa nekuparadzwa kuri pedyo kweredzi yedu, iro Zuva.
Izvo hazvina basa kuti nderudzii rwebudiriro iriko kunze uko muUniversal. Kana vari maseru akangwara, vanoshandisa michina inopfuura yedu, kana ari mapuraneti ane ungwaru pamwe chete, nezvimwe. Hazvina basa zvese izvi. Chinhu chega chakakosha ndechekuti budiriro yatinofanira kuwana iri padyo "padyo" uye inogoneka nevanhu. Kunyangwe iyo Fermi gangaidzo ichitaura kuti, nhamba, kune mukana mukuru wekutsvaga hupenyu pane imwe nyika, kusvikira nhasi izvi zvange zvisisizvo.
Tekinoroji uye kureba: zviviri zvinogumira
Hazvibatsiri kana paine budiriro dzakasiyana nesu kana tekinoroji, yako neyako, isingakwani kuvhara madaro ari pakati pemapuraneti. Gangaidzo rinotsanangurwa nemuenzaniso wekuti muti uri pakati pesango inodonha uye haina ruzha nekuti hapana aripo kuti ainzwe. Ruzha uye kurira zvinongovapo nekuti mumwe munhu anovateerera. Izvi zvakafananawo neimwe budiriro. Panogona kunge paine zviuru zvebudiriro muChechi, asi panguva imwechete hazvizovapo kwatiri nekuti hatife takakwanisa kuzviona.
Ngatitii iyo nhangemutange ine hungwaru inokwanisa kushanduka kusvika pakukwanisa kufamba pakati pemapuraneti, asi pakati penzira yayo inokwanisa kudzima maratidziro ehumwe hupenyu isati yahuona. Zvingave zvakare kutitadzisa isu kana zvasvika pakuwana imwe budiriro.
Isu hatisi kutaura kuti hondo, kukunda kana pamusoro pekushandisa zviwanikwa ndizvo zvikonzero nei nhangemutange ichizopera, asi kuti ihwo hukasha hwakakwana, hwechimbichimbi asi husina kufanofungidzirwa. Saka kuti inzwisiswe nemuenzaniso: pese panogadzirwa nemunhu kuvaka, zvinokwanisika kuti nzira yekugadzira pasi kuparadza hosizi yose nevanhu vese vaigara mairi. Zviripachena, hazvina kuitwa nemaune kana nekuda kwezvakaipa, asi nekuda kwekusiyana kwemaonero pakati pevanhu nemasvosve, hatina kana kuziva kuti yaivepo.
Hatifunge kuti masvosve imhando yezvinhu zvatinogona kuita mukutaurirana nekumisikidza nhaurirano. Chinhu chakafanana chinogona kuitika nemamwe marudzi akasara kana budiriro muChadenga.
Ndeupi rudzi rwebudiriro isu tiri?
Panguva ino ndipo patinofunga kuti, kana isu takaita muenzaniso wejuru, tiri masvosve emamwe marudzi here? Kuti titsanangure chimiro chedu semujaho, isu tinofanirwa kushandisa anthropic musimboti. Icho ndechekuti chero dzidziso nezve kuvapo kwehupenyu muChadenga inofanira kubvumira vanhu kuti vavepo semhanyi. Izvi zvinokonzerwa nekomboni yedu-yakaumbwa uye kuvapo kwayo munzvimbo zhinji dzeDenga.
Neichi chirevo cheanthropic, tichave tichipa mhinduro kune zvinokatyamadza zveFermi. Zvinoreva saka, kuti mhinduro chete yainayo ndeyekuti isu tiri masvosve emamwe marudzi kana mamwe marudzi ebudiriro munzvimbo yese. Kana mikana yehupenyu yakanyanya kwazvo uye isu tisina kuiwana, tsananguro chete ndeyekuti, kwavari, hatingaoneki kana kuti hatikoshi.
Isuwo tinowana zvinopesana. Isu tiri vekutanga kusvika nekupfuura iyo hombe firita uye, nekudaro, isu tichava vekupedzisira kusiya, tiri zvakare vaparadzi vevamwe vanhu.
Varipi vese?
Kubva zvakapesana naFermi haina mhinduro inoshanda, isu tinogona chete kupa kumwe kufungidzira. Zuva redu riri diki kwazvo pazera kupfuura iro Rakasarudzika riri mushure mekugadzirwa kwaro mu Big Bang. Nechikonzero ichi, zvinogona kufungidzirwa kuti panofanira kunge paine mapuraneti ane nzvimbo munzvimbo inogarwa nenyeredzi yavo inoenderana uye budiriro yavo yakavapo pamberi pedu.
Kana zvirizvo, tekinoroji yako yakwanisa kugadzira zvakawanda kupfuura zvedu asi, kunyangwe izvi zvaigona kunge zviri izvo, havagone kukunda daro rinotiparadzanisa. Funga kuti kana tekinoroji ikagadziridzwa kusvika patinokwanisa kushandisa simba rese repasi, tobva tashandisa iro reZuva zvachose uye kunyanya kushandisa simba reMilky Way, isu tinogona kuwedzera muPasi rose kusvika panongedzo kutsvaga matsva matsva kana kuparadza vamwe vazhinji. Izvi zvinogona kuitikawo kwatiri.
Ndinovimba ruzivo urwu rwakubatsira iwe kujekesa nyaya.