Imwe yemamiriro ekunze aripo papuratifomu ine zvakanyanya kunyanyisa mamiriro ndeye mamiriro ekugwenga. Iyo inoratidzirwa zvakanyanya nekuve nechikamu chikuru chekusanaya kunokonzerwa nekushomeka kwemvura yegore negore. Iyo mhando yemamiriro ekunze uko evapotranspiration maitiro uye kwakanyanya tembiricha inotonga. Aya ecosystems akaumbwa pamusoro pemakore kuburikidza nemamiriro ekunze akasiyana siyana akagadzira aya akasarudzika maitiro.
Muchikamu chino tichaenda kukuudza zvese hunhu, mabviro uye kukosha kwemamiriro ekunze erenje.
Mamiriro ekunze emurenje
Mumamiriro ekunze erenje, maitiro evapotranspiration anotonga. Iko kurasikirwa kwehunyoro uko kunoiswa panzvimbo pamusoro nekuda kwekukanganiswa kwemhepo kunokonzerwa nemwaranzi yezuva uye kuwedzera tembiricha Kune izvi kwakawedzerwa ziya dikita riripo kubva pamvura yezvirimwa. Iyo evapotranspiration phenomenon inokonzera huwandu hwemvura inonaya kuramba iri pa yakaderera kwazvo kukosha mukati megore. Maitiro anoramba ari pa250 mm pagore. Iyo data kana ishoma, iyo inoratidzira kushomeka kwehuswa uye mwando mune zvakatipoteredza. Imwe yenzvimbo dzinozivikanwa kwazvo pasi pano semuenzaniso wemamiriro ekunze erenje igwenga reSahara.
Iyi evapotranspiration maitiro inoitikawo nekuda kwegadziriro irimo zororo. Zvinogoneka kuti mamwe magwenga ari padhuze neanotonhora mafungu egungwa anodzora kana kudzivirira kubuda kwemvura, nokudaro zvichikuvadza huwandu hwese hwemvura. Izvo zvinhu zvatataura ndezve izvo zvinogadzira ecosystems inozivikanwa semahombekombe egwenga.
Mamiriro ekunze erenje anowanzo kuverengerwa nekuve pedyo nenzvimbo dzinopisa. Iyo latitude inowanikwa akawanda magwenga ari akatenderedza 15 uye 35 degrees. Munzvimbo dzose idzi mune mienzaniso yezvose zviri zviviri zvinomera nemhuka zvakagadziriswa kune zvakanyanyisa mamiriro ezvinhu aripo. Aya marudzi anounza kuchinjika kune aya mararamire kwezviuru zvemakore kuburikidza nehurongwa hwekushanduka. Ivo vaifanirwa kuchinjisa vachivandudza mamwe maitiro kuti vakwanise kurwisa kushomeka kwemvura uye tembiricha kuchinja.
Kana isu tichitaura kune mamwe magwenga, inogona kusangana neyakawandisa jecha uye kudziya kwakanyanya kudziya. Kunyange zvakadaro, mamiriro ekunze emugwenga mamiriro ekunze anogona kukura zvakakwana muAntarctica uye kuchamhembe kweArctic. Uye ndeyekuti mamiriro ekunze emugwenga haana kungotenderedzwa mumagwenga, asi zvakare zvinoenderana zvakanyanya nehunyoro.
Mhando huru
Iyi mhando yemamiriro ekunze inogona kuitika munzvimbo dzinotonhora sezvo ichigamuchira mwando mushoma uye inogamuchirwa nenzira yechando. Inofanirwa kutariswa kuti mvura inonaya mumamiriro ekunze inoitika zvisingaite, ndosaka ichizviratidza muchimiro chedutu remagetsi. Mushure mekudonha kwevhu maitiro, hova nevhu kuzvimba nemvura sezvo vasina kukwana kukuru. Ndipo ipapo panomhanya mvura inoita basa rakakosha mukuparadzirwa kwemvura. Mvura iyi inongogara kwemaawa mashoma uye zvimwe chete izvi zvinoitika nekumhanya kwemvura pamusoro. Tichifunga nezve tembiricha yakakwira uye nemhando yevhu, mvura inowanzopwa nyore nyore.
Pakati pehunhu hunomirirwa nemamiriro ekunze emugwenga tinowana kushayikwa kwehunyoro. Ndihwo hunhu hunonyanya kuratidza mhando yemamiriro ekunze. Kuoma kunouya kutanga munzvimbo idzi. Kwete chete kuti pasi pakaoma zvakanyanya, asi nemhepo. Matunhu mazhinji ane mamiriro ekunze emugwenga ane huwandu hwakakwira hwekukwira kupfuura kunaya kwemvura. Zvese izvi zvinotungamira mukurasa kurasikirwa kwehunyoro. Mune mamwe magwenga anopisa, mvura inokwanisa kuita mhute isati yasvika pasi. Nekudaro, kana dzimwe mvura dzakanaya zvine simba dzinoitika, ivo vanowanzo gadzira kumwe kuputika kwehupenyu hwemiti nemhuka. Nekuda kweizvi, dzimwe nzvimbo dzerenje dzinogona kutariswa dzisinganyanyi kugadzikana.
Kupisa uye kutonhora ndehumwe hunhu hunoita kuti mamiriro ekunze emurenje abude. Uye ndezvekuti nepo mamwe magwenga achiramba akadaro uye zvakadaro mukati megore, dzimwe nzvimbo dzakaomarara dzine mwaka unotonhora uye unopisa. Kune mamwe magwenga ane yakanyanya kutaurwa zuva nezuva tembiricha oscillation pakati pehusiku nehusiku. Kunyangwe zvese izvi, tembiricha yechando inowanikwa munzvimbo idzi haitombosvika padhuze nechando. Naizvozvo, kunyangwe paine husiku husina kutonhora, sezvo pasina zvinomera zvekuchengetedza kupisa kunogamuchirwa mukati mezuva, hunhu hwakaderera kudaro hahwunyorerwe.
Ivo vanopinda mukuteedzana kweizvi zvese, mufambi asina kugadzirira haakwanise kuratidzwa kune yakaoma mamiriro ekunze nekuti inogona kuoneka nekuda kwekupisa sitiroko masikati kana kufa kwehypothermia panguva yehusiku.
Mamiriro ekunze emugwenga
Mumhando iyi yemamiriro ekunze evaporation yakakura kudarika kunaya. Chiyero chekushanduka kwemvura chine kukosha kwakakwirira kupfuura icho kunaya. Izvi ndizvo zvinoita kuti ivhu risingatenderi kubata kwehupenyu hwezvirimwa. Munzvimbo dzeMiddle East vane avhareji yemasentimita makumi maviri emvura pagore. Zvisinei, uwandu hwemvura inopfuura masentimita mazana maviri. Izvi zvinoreva kuti mwero wekushanduka kwemvura unokwana kagumi kukwira kupfuura mwero wemvura. Nekuda kweizvi, hunyoro hwakanyanya kwazvo.
Ivhareji yetembiricha yenzvimbo idzi dzakaomarara idzi gumi neshanu. Iyi tembiricha ukoshi inochinja-chinja maawa makumi maviri nemana pazuva. Unogona kuwana kukosha kusvika pamadhigirii makumi matatu. Ose oscillations anonyanya nekuda kwekushomeka kwehuswa hunogona kudzora tembiricha zvakanaka. Naizvozvo, ivhu rinopisa kwazvo masikati uye rinotonhora zvikuru husiku.
Kana iri yekunaya kwemvura, ivo havasi vashoma chete asi zvakare vakajairika kwazvo. Zvese izvi zviitiko zvinokonzerwa nekuenderera kwesimba asi kunonzi kunopisa anticyclones. Munzvimbo dzinotonhora zvakanyanya, kune mwedzi yakaoma asi zvakare ine mwedzi yekunaya. Mumasango, mwedzi wega wega wegore vanogara vakaoma. Kunaya kwemvura, pazvinoitika, kunoitika semvura zhinji inonaya. Mvura iyi inowanzo fudza nzizi dzemugwenga dzinozivikanwa nezita rekuti wadis. Kunyangwe paine chokwadi chekuti kunaya kuri kuwanda, kunyangwe kuri kupfupi, havatombosvika kugungwa kubvira pavakaoma vasati vapedza rwendo. Idi dzinogara dzakaoma nguva zhinji yegore.
Ndinovimba kuti neruzivo urwu unogona kudzidza zvakawanda nezve mamiriro ekunze erenje uye nehunhu hwayo.