El coriolis mhedzisiro Izvo zvakatumidzwa zita musainzi kureva kutendeuka kune inoyerera yemvura nemhepo mune akasiyana hemispheres. Zvikanzi dutu uye madutu anotenderera nenzira imwe kuchamhembe kwenyika uye imwe nzira kumaodzanyemba kwenyika. Nei izvi zvakafanira? Izvozvowo zvinoenda kumatumbi emvura uye kunyangwe iyo inozivikanwa chokwadi yekukanganisa kutendeuka kwemvura yemuchimbuzi mune dzakasiyana hemispheres. Zvese izvi zvinogadziriswa nekoriolis mhedzisiro.
Iwe unoda kuziva zvakawanda nezve iyi koriolis mhedzisiro? Pano isu ticha tsanangura zvese kwauri.
Chii chinonzi coriolis effect
Iye akafukunura aive mukuru wemasvomhu achitsanangura simba iri aive Gaspard-Gustave Coriolis. Iko nekuda kweichi kuti chinogamuchira iri zita uye kwete rimwe. Yakawanikwa muna 1935 uye yakabatsira kuziva zvakawanda pamusoro penyika nepasi. Mukufamba kwese kwe rotary kune simba rekoriolis.
Izvi zvinoita nyore kutsanangura. Isimba rinoitika nekuda kwekuzungunuka kunoitwa neNyika pane akabatana nayo. Kutenderera uku ndiko kunoita kuti tive nemasikati neusiku. Nekuda kweiyi spin, iwo trajectories ezvinhu izvo zviri kufamba pamusoro pepasi zvinotsauka. Zviri pachena kana tikazviita pane chimwe chinhu chinotenderera nekukurumidza. Uye ndizvo zvinoitawo Nyika. Nekudaro, nekuda kwesimba regiravhiti, haticherechedze kuti Nyika iri kutenderera ichienderera uye isina kumira.
Iyo trajectory yezvinhu inotsaukira kurudyi kune zvese kuchamhembe hemisphere uye kuruboshwe kune zvese zviri kumaodzanyemba hemisphere. Ichi ndicho chikonzero nei madutu uye madutu achifamba munzira dzakasiyana sezvavanowanikwa mune imwe hemisphere kana imwe.
Kana izvi zvikaitika, kumhanyisa kunoenderana nemuviri kunoitika izvo zvinowoneka kune velocity hama iriko parizvino. Saka, Zvichienderana nespeed iyo chinhu chiri kufamba, iyo coriolis athari ichave yakasimba kana kwete.
Coriolis inoshanda mune meteorology uye oceanography
Iko coriolis simba rinotsanangurwa mumapepa ekutanga esainzi mushure mekuwanikwa kwawo sesimba re centrifugal. Iri simba ndere remuviri unofamba uchienderana nehurongwa hwakaita sekureva uye mukutenderera. Izvi ndizvo zvinoitika neNyika. Saka kuti tinzwisise, zvakafanana nekuisa mabwe mugear iri kufamba. Iyo trajectory inozochinjiswa zvichienderana nekumhanyisa kwemarble, nekuti isu tichafungidzira kuti kumhanya uko giya rinotenderera kuri kugara. Izvi zvinoitika nekumhanya kwekutenderera kwepasi, zvinogara zvakadaro.
Nechikonzero ichi, kutsauka uye madudziro aro enzira yezvinhu zviri pamusoro penyika zvichagadziriswa nekukasira. Tiri kuzoongorora kukosha kweichi chiitiko mumunda wemeteorology uye oceanography.
Kana pakawandisa mweya kana mvura, vanoteera meridians yepasi. Iyo kumhanya kwayo, nekudaro, inoshandurwa pamwe neayo trajectory nemaitiro eiyo coriolis mhedzisiro.
Mhedzisiro iyi inotibatsira kuti tizive kuti pese panenge paine kutenderera kufamba, iyo vortices ichatevera chimiro chakatsanangurwa. Izvi zvinoitika nemadutu uye anticyclones pane chero nyika uye kwete paPasi chete. Zvakare, iro simba rekoriolis rinoitika nekutenderera kwezuva nenyeredzi zvakare.
Mhedzisiro iyi inoitika nenzira yakanyanyisa kuequator sezvo iri iyo nzvimbo iyo kumhanya kwepamusoro kwakanyanya. Pamatanda inononoka. Izvi zvinodaro nekuti kuEquator, chinhambwe chepakati pePasi chakakura.
Sei madutu achienda nenzira yakapesana?
Mabheseni ane chimiro chakaringana senge North Atlantic basin uye South Atlantic basin, mhedzisiro inotsausa mafungu egungwa. Kumusoro kwenyika yekuchamhembe kunozvitsaudzira kurudyi uye kumaodzanyemba hemisphere kuruboshwe. Izvi zvakafananawo kana kuri mhepo.
Kana ari runyerekupe rwekupararira kwechimbuzi kutendeuka muAustralia inhema zvachose. Ivo havatenderedze kune yakatarisana nedanho sezvavanoita kune imwe nyika yepasi nekuda kweichi chiitiko. Kana izvi zvikaitika, imhaka yekuti vagadziri vanovakira ivo kutenderera nenzira iyoyo.
Kune rimwe divi, idzo dzinotenderera nenzira yakatarisana nekuda kwekoriori mhedzisiro. Madutu aya anoyera makiromita mazhinji uye zvinogona kunge zviri izvo kuti kunyanyisa kwavo vari mune dzakasiyana hemispheres. Kana izvi zvikaitika, vanozotenderera vakanangana nedivi rega rega, sezvo magumo ese achange aine kumhanya kwakasiyana apo Pasi rinotenderera. Naizvozvo, madutu anopedzisira ave kutenderera.
Panyaya yemapoka enyeredzi, simba rinokwevera pasi rinokonzera kuti pakati peyeredzi ive mugomba hombe dema rinotenderera uye rinokwezva nyaya dzese dzakatenderedza. Zvisinei, giravhiti inopera simba sezvatinofamba kubva pakati penzara. Izvi zvinoderedza zvinhu uye zvinogadzira kutenderera. Ngatisakanganwe kuti pakati pemapoka enyeredzi akaumbwa ne gomba dema.
CONCLUSIONS
Kunyangwe kune vamwe hachisi chinhu chinogadzirisa, simba rekoriolis chinhu chakakosha kwazvo. Izvo zvinoitika mune zvakawanda zviitiko paPasi uye zvine chekuita nekufamba kwemhepo uye yegungwa mafungu. Ichi chinhu chakakosha kuchengeta mupfungwa kana uchironga nzira dzemumhepo dzendege dzekutengesa.
Nekuda kweruzivo urwu, zvave zvichikwanisika kuti unzwisise zvakawanda nezve simba renyeredzi, mafungu emhepo uye mvura yemvura. Mune meteorology yashandiswa kufungidzira kweaya mamiriro ekunze.
Ndinovimba kuti neruzivo urwu iwe unoziva zvakawanda nezve yekoriolis mhedzisiro