Kana uchitaura nezvemufananidzo wekutanga wegomba dema rakagadzirwa, izwi rinozivikanwa se chiitiko chakatarisa. Ndiwo mumvuri wekupedzisira pamberi pechitema chakadzika unokwanisa kumedza mwenje wese kuti usarega uchibudazve. Vanhu vazhinji vanonetseka kuti izvi zvinorevei.
Naizvozvo, isu tichaisa iyi chinyorwa kukuudza zvese hunhu, mavambo uye kukosha kwechiitiko chiri kumusoro.
Chii chiri chiitiko chakatarisa
Inofanira kusimbiswa zvakanaka kuti maburi matema anokwanisa kuteya zvinhu zvese uye nzvimbo-nguva pachayo mukati. Kwete chete iyo inogona kubata mwenje, asi iyo nzvimbo ine giravhiti yakadai zvekuti inogona kuwedzera zvese zvatataura. Makomba acho pachawo ivo vatema zvachose uye havana chero maficha. Kusvika parizvino ivo vakangokwanisa kuve vasina pekugara vakapiwa iwo makuru mahedzisiro avanokomberedza. Ivo zvakare vanozivikanwa nekuda kwesimba rakakura ravanopa.
Ichi ndicho chikonzero nei kekutanga nguva yekuti gomba dema rakasanganisirwa kwave nekuda kwekushandiswa kwenetiweki yeredhiyo. Aya maredhiyo anogona kuyera mwaranzi kubva muchadenga. Izvo hazvitinongedze isu kune zvakasikwa seyaizoitwa neteresikopu. Kunyatso kuona maburi matema maviri, fluoroscopes ave achishandiswa. Imwe yacho igomba dema rinotenderera riri pakati peyeredzi yedu. Iwo mamwe ndiwo musimboti weiyo giraxy M87.
Nekuda kwezvirongwa zvemazuva ano zvemakomputa, tinokwanisa kushandura iyo data inopihwa neredhiyo materesikopu kuita mifananidzo. Iko nekuda kweichi kuti pekutanga pikicha yegomba dema rakagadzirwa.
Pfungwa yekusadzoka
Ramba uchifunga kuti haugone kuona chero chinhu mugomba dema. Tinogona chete kuona maratidziro esimba rakaburitswa negasi rinotenderera munzvimbo yaro. Akadaro gasi inopisa zvakanyanya uye inoburitsa mwaranzi yakawanda. Radiation inogona kupfuura nemumaguruva makore akakomberedza maburi matema ese. Mumvuri unogona kuoneka unotipa rumwe ruzivo nezvekuti nzvimbo-nguva inokombamira sei munzvimbo yepadyo yegomba dema.
Pashure chaipo pese chikamu ichi chiitiko chiri kumusoro. Izvo zvinofanirwa kucherechedzwa zvakare kuti haugone kutarisira kuona chero mwenje kana tambo inogona kunongedzerwa. Uye ndeyekuti chiitiko ichi chakatarisana nemuganhu wekufungidzira. Kana tikakwanisa kuyambuka chiitiko ichi taisazoona chero shanduko. Izvi zvinodaro nekuti haisi nzvimbo yepanyama, asi panzvimbo poindi gomba rekusadzoka. Iyi poindi inoreva kuti, kubva ipapo, pane imwechete ingangoitika: kuti isu tinoramba tichiwira mugomba pasina mukana wekudzosera kumashure.
Simba guru redhiraivhu rine maburi matema rinokwezva zvese zviri mukati maro. Uku ndiko kuwanda kwehuremu uye kuwanda kwaanazvo zvekuti vanoita kumanikidza kukuru.
Rondedzero yedzidziso yezviitiko zvichikwira
Tiri kuzopa imwe tsananguro yedzidziso yekuyedza kufungidzira hunhu uye kukosha kwechiitiko chiri kumusoro. Ramba uchifunga kuti chiitiko chakatarisa chegomba dema chakabatanidzwa kune velocity yekutiza kwechinhu. Ndezve kumhanyisa uko munhu wekufungidzira achapinda mugomba dema. Speed iyi zvaizofanirwa kukunda kukweva kwekukwevera kwegomba dema. Kana munhu achiswedera padhuze neburi dema, ndipo paanowedzerawo kumhanyisa kwavanoda kuti vakwanise kutiza simba rakakura regiravhiti.
Chiitiko chakatarisana chinogona kunzi ndicho chikumbaridzo chakakomberedza gomba dema apo pekutiza velocity inodarika kumhanya kwechiedza. Kusvika nhasi hatisati tawana chero chinhu chine spidhi yakakura kupfuura kumhanya kwechiedza. Izvi zvinoonekwa mune yakakosha dzidziso yehukama hwe Einstein. Sezvo mukufunga kuti hapana chinhu chinogona kufamba nespidhi yakakwira, zvinoreva kuti chiitiko chepamusoro chegomba dema ndiyo poindi yekuti hapana kana munhu anogona kudzoka. Zita rinoreva kusabvira kwekuona chero chiitiko chinoitika mukati memuganhu iwoyo, muganhu unodarika pasingaonekwi nemunhu.
Ngatifungei kuti kune mufambi wekufungidzira anodarika chiitiko chakatarisa. Kubva pano, iyo dzidziso inotaura kuti iyo rese misa yechinhu rakadonha rikave denderedzwa risingaperi. Izvi zvinoreva kuti jira renzvimbo nenguva sezvatinoziva kuti zvakamonyaniswa zvachose. Uye ndeyekuti rakamoneredzwa kusvika padanho risingaperi. Mukati meiyi gomba dema, yapfuura chiitiko chakatarisa, mitemo yefizikiki yatinoziva maererano nedzidziso yaEinstein haipo.
Kuwanikwa kwese
Masayendisiti akakwanisa kutora chimwe chinhu chaifungidzirwa kuti chinogona uye chisipo. Kusvikira nguva pfupi yadarika, maburi matema aifungidzirwa kuti hapana chimwe kunze kweye dzidziso iyo yakashanda kutsanangura mamwe maratidziro muchadenga. Nekudaro, nekuda kwetekinoroji yazvino, tinogona kuva nemufananidzo wekutanga wegomba dema.
Ichokwadi kuti kune nyika yesainzi zvave kureva kufambira mberi kukuru. Ramba uchifunga kuti mabhuku mazhinji ezvinyorwa ane chekuita nezvese achazofanira kunyorwazve. Iyo yakawanda huwandu hweruzivo iyo yatinayo iye zvino zvine chekuita nezve zvakapfuura, zvinoreva kuti isu tinofanirwa kugara tichigadziriswa.
Iyo nhema gomba mugwara redu renyeredzi inozivikanwa kuti inokwanisa kutora chero zviri mberi. Kunyangwe mwenje haugone kudzoka kubva pachiitiko chakatarisa. Chaizvoizvo zvese zvinoyambuka mune izvi Mhedzisiro inoguma nekuremara sezvazvinoitika nenguva-yenguva. Izvo zvinoda kuziva kuti kune nzvimbo munzvimbo inozivikanwa muchadenga umo mitemo yefizikiki sezvatinoziva haigone kuiswa, sezvo isipo.
Ndinovimba kuti neruzivo urwu iwe unogona kudzidza zvakawanda nezve chiitiko chenguva uye maitiro ayo.