O le tasi lala o le eleele o paleoclimatology. E faʻatatau i le suʻesuʻega o le eleele o le eleele, laufanua, faʻamaumauga o ponaivi, tufatufaina o eseʻese isotopes i le sami ma isi vaega o le siosiomaga faʻaletino e fesoʻotaʻi e faʻamaonia le talaʻaga o suiga o le tau i luga o le paneta. Tele o nei suʻesuʻega e aofia ai suʻesuʻega faʻasolopito ma le faamoemoe ia mafai ona aʻoaʻoina uma aʻafiaga o gaioiga a tagata soifua i luga o le tau.
I lenei tusitusiga o le a matou taʻuina atu ia te oe uma uiga, faʻagaioiga ma le taua o paleoclimatology.
Aotelega uiga
Pe a tatou talanoa e uiga i le suʻesuʻega o le eleele o le eleele, o loʻo tatou faʻasino i suiga i lona tuʻufaʻatasiga ma le fausaga. O le mea moni o le konetineta siitia i tausaga uma faia le climatology o se eria ese mai lona lua tulaga. Ole tele o suʻesuʻega ile paleoclimatology e faʻasino i ai le iai o tagata soifua ma gaioiga tau tamaoaiga ma faʻafefea ona latou aʻafia le tau o le paneta. O le lata mai faʻataʻitaʻiga o suʻesuʻega i le paleoclimatology popole i suiga o le tau.
Pei ona tatou iloa, e iai lava eseʻesega o suiga o tau talu mai le tatou paneta na fausiaina e oʻo mai i le aso. O suiga o le tau na mafua mai i suiga eseese i le tuufaatasiga o le ea. Peitaʻi, o nei suiga o le tau na tutupu i le tau masani na faʻatagaina ai ituaiga eseese o laʻau ma manu feʻai i le lalolagi atoa ona fausia ni metotia faʻafetauiaʻi ina ia mafai ona ola i le feagai ai ma ni vaʻaiga fou. O le suiga o le tau i le taimi nei o loʻo tupu i lenei seneturi o loʻo tupu i se saoasaoa fua faatatau e le faʻatagaina tagata ola e faʻafetaui i ai. E le gata i lea, e tatau ona tatou faʻaopopoina le siosiomaga aʻafiaga faia e tagata gaioiga.
Ole faʻatamaiaina ole siosiomaga ma nofoaga faʻanatura o meaola ose tasi lea mafuaʻaga taua mo le leiloa o meaola eseese. O faʻavae taua e mafua ai suiga ma fesuiaʻiga ile tau e mafai mai le Tafetafea Continental i le taʻamilosaga ma taʻamilosaga taʻamilosaga o le Lalolagi. E mafai ona fai mai o paleoclimatology suʻesuʻeina le tau o taimi ua tuanaʻi mai faʻanatura faʻanatura faʻailoga. O le taimi lava e te maua ai faʻamaumauga i luga o le tau o le taimi ua tuanaʻi, oe taumafai e faʻaali mai faʻafefea vevela ma isi siosiomaga fesuiaʻiga ua tupu i luga o le lalolagi vaitaimi faʻasolopito.
Faamoemoega o paleoclimatology
O suʻesuʻega uma na atiaʻe i luga o le suʻesuʻega o le tau i taimi ua tuanaʻi, e mafai ona faʻamaonia ai o le tau o le paneta e leʻi mausali lava. Ma o taimi uma fua unaʻiga na suia ma faʻaauau ai ona faia i aso nei ma o le a faia i le lumanaʻi. O suiga o le tau e le gata i gaioiga a tagata ae masani ai foi. O nei suiga uma e manaʻomia ai ona e iloa le taua o a masani masani a suiga o le tau. I lenei auala, saienitisi mafai objectively iloiloina le moni aʻafiaga o tagata gaioiga faia i luga o nei-siosiomaga tulaga.
Faʻafetai i le suʻesuʻega o le siʻosiʻomaga aʻafiaga o gaioiga a tagata i luga o le tau, eseʻese metotia vaʻaia mafai ona atiaʻe mo le tau o le lumanaʻi. O le mea moni, o le tulafono e aofia ai gaioiga uma e tusa ai ma suiga o le tau o loʻo i ai nei, na aumai i luga o se faʻasaienisi faʻavae mai le suʻesuʻega o le tau ma lona suiga.
I le sefulu tausaga ua tuanaʻi, na aliaʻe ai ni manatu eseese e taumafai e faamatala le amataga o suiga eseese o le tau na aafia ai le lalolagi paneta. Tele o suiga o le tau na tupu lemu, aʻo isi na faʻafuaseʻi. O le talitonuga lea e le talitonu ai le tele o saienitisi o suiga o le tau i le taimi nei e le o unaʻia e gaioiga a tagata. O se manatu e faʻavae i luga o le vateatea malamalama faʻafesoʻotaʻi fesuiaiga i le tau ma fesuiaʻiga i le lalolagi 'auala.
E i ai foi isi talitonuga e fesoʻotaʻi suiga i le tau i suiga o gaioiga a le la. O loʻo iai foʻi nisi faʻamatalaga lata mai e fesoʻotaʻi ai aafiaga o le meteorite, maugamu, ma fesuiaʻiga ile tuufaatasiga o le ea ma suiga ole lalolagi ile taimi ua tuanaʻi.
Toe fausiaina o paleoclimatology
Ina ia mafai ona i ai se manatu i le lalolagi atoa o le tau i le talafaasolopito atoa, o se paleoclimate toefausiaina e manaʻomia. Lenei toefausiaina mafua ai nisi tele luitau. O lona uiga, leai ni mea faigaluega aoga faʻamaumauga o iai i tua atu o le 150 tausaga talu ai talu ai e leai ni mea faigaluega fua mo le vevela ma isi fesuiaiga o le ea. O lenei mea e matua faigata ai ona toe faʻaleleia le aofaʻi. E tele taimi, e tele mea sese e fai e fua ai le tau ua tuanaʻi. Mo lenei mafuaʻaga, e tatau ona iloa uma siʻosiʻomaga tulaga o taimi ua tuanaʻi e faʻatuina teisi sili atu tonu faʻatusa ata.
Ole faigata ole toe fausia ole paleoclimatic ole mea moni e le o mautinoa ma mautinoa ile tulaga ole vevela na iai ile sami, ole sami, le loloto na iai, gaioiga ole limu, etc. O se tasi auala e faʻamautu ai le vevela o le sami i taimi ua tuanaʻi, o le faʻasino igoa lea o le UK/37. O lenei faʻasino igoa e aofia ai le suʻesuʻega o le sami faʻasaʻoa o nisi o meaola o loʻo faia e le unicellular photosynthetic algae. O nei limulimu o loʻo i totonu o le ata o le sami. Lenei vaega o le tasi le mea e paʻu ai le la i se auala e faʻatagaina ai photosynthesis mo le limu. O le faigata o le faʻaaogaina o lenei faʻasino igoa o le loloto o le sami i lena taimi e le o lauiloa, o le a le vaitau o le tausaga e mafai ona fuaina ai, i latitu eseese, ma isi.
E masani ona iai suiga o le siʻosiʻomaga e tulaʻi mai ai siosiomaga e le tutusa ma mea o loʻo i ai nei. O nei suiga uma ua iloa faʻafetai i faʻamaumauga tau fanua. O le faʻaaogaina o nei faʻataʻitaʻiga ua faʻatagaina ai le paleoclimatology e faʻaleleia atili lo tatou malamalamaaga i le tau o le lalolagi. E leai se masalosalo ua tatou magoto i se suiga o le tau talu ai o faamaumauga o aso ua tuanaʻi faaali mai ia i tatou o le vevela o le sami ma vao, vaega o le ea poʻo galu o le sami na suia mai lea taimi i lea taimi i le sefulu o afe o tausaga.
Ou te faʻamoemoe o lenei faʻamatalaga e mafai ona e aʻoaʻo atili ai e uiga i paleoclimatology ma lona taua.
Ia avea muamua ma faamatalaga