E pei ona taʻua i le tele o taimi, suiga o le tau e aʻafia uma tulimanu o le lalolagi. I nisi nofoaga, ona o lo latou latitude poʻo o latou tulaga, e i ai vaega e sili atu ona afaina i aʻafiaga o suiga o le tau ma isi e sili atu teteʻe.
Le itu o Chile o Magallanes ma Antarctica, i le pito i saute o Amerika, ofo mai ni tuutuuga eseʻese e suʻesuʻe ai i aʻafiaga o suiga o le tau. Lenei o se mea e tatau i le saienisi ona faʻaaoga lelei e maua ai sili faʻaiuga ma sili atu le poto e uiga ono gaioiga ma iʻuga.
Le
O le itu i saute o le paneta
Nofoaga 3.000 kilomita i saute o Santiago o le taulaga o Punta Arenas. O le faʻatulagaina o misiona faasaienisi o loʻo faʻatautaia i Magellan ma Antarctica. O le itu i saute o le paneta ma ua oʻo i se matua matua e avea ma subantarctic ma Antarctic pou faʻasaienisi.
Suiga o le tau ma suʻesuʻega o le sami
Faia o nei itulagi o se faʻasaienisi ma tekonolosi pou o le lalolagi tulaga tali atu i le mea moni e faapea o le taimi nei suiga o le fesuiaʻiga o le tau ua aafia ai luga o le eria o le Nofoaga autu mo Suʻesuʻega Malosiaga i luga o le Latitude Gataifale Ecosystems (IDEAL).
O le faʻatinoina o suʻesuʻega ma auʻiliʻiliga i lenei itulagi mai se manatu faʻasaienisi e faʻatagaina ai le mauaina o le tele o faʻamatalaga taua e fesoʻotaʻi ma suiga uma o loʻo tupu ona o suiga o le tau. Faʻatasi ai ma suʻesuʻega na faia i lenei itulagi o le sailia lea pe faʻafefea ona suia suiga o le tau i le gataifale siosiomaga. Faʻateleina le vevela, maualuga faʻatulagaina o CO2 i le ea, mafua ai aʻafiaga i le vasa. Mo se faʻataʻitaʻiga, tatou te maua ai le faʻapaʻepaʻea o le amu, faʻamamaina o le vai ma le faʻatafunaina o nofoaga o meaola e sili atu ona afaina i suiga o le siosiomaga.
E saʻo lava, o vaega pito sili ona afaina o mea ia e tatau ona suʻesuʻeina auiliili, aua o latou na o loʻo ofoina mai le tele o faʻamatalaga e uiga i faʻafefea ona aafia ai ituaiga o loʻo nonofo ai. Faʻafetai ile tali tele atu ile suiga ole siʻosiʻomaga, e tele atu faʻataʻitaʻiga ma suʻega e mafai ona faia ia maua ai se malamalama lelei ile iʻuga.
E tatau ona puipuia le gataifale
O le i ai o ni iʻuga lelei i faʻataʻitaʻiga i vaega ia e mafai ai e pulega ona faia ni filifiliga e puipuia ai le siosiomaga. Afai e tele atu pe laʻititi foi lo tatou malamalama e uiga i aʻafiaga e ono aʻafia ai se tasi ituaiga i se ituaiga meaʻai, e mafai ona tatou faia ni auala e puipuia ai lea ituaiga.
O se faʻataʻitaʻiga o nei mea uma o le solomuli glaciers i nisi fjords i le eria. O lenei aafiaga mafua ai le vai fou i le vaega na liu suavai e ulufale i le sami siosiomaga ma suia le vailaʻau ma mea totino meatotino. O ituaiga e manaʻomia se faʻatotoaga o le masima e ola ai, e le mafai ona teteʻeina nei suiga ma o le a feoti.
Talu ai e faigata ona toe foi i luga o suiga o le tau mataupu, O le isi mea e manaʻomia e fai o le sailia lea o tali i faʻafitauli e aliaʻe mai. Fofo talafeagai e fesoasoani i le fetuunaiga o siosiomaga siosiomaga i suiga o le tau.
Siʻosiʻomaga aʻoaʻoga o se tali mea faigaluega
O le aʻoaʻoina o fanau iti e nafa ma le siʻosiʻomaga o se mea faigaluega e mafai ai ona foʻia faʻafitauli tau siosiomaga na mafua mai suiga o le tau. E tatau ona taʻua e faapea, afai tatou te aʻoaʻo tagata mafai ona suʻesuʻe, auʻiliʻili ma faia faʻaiuga-siosiomaga filifiliga, O le a matou faʻalauiloa le lalolagi mo le faʻaaloalo i le siʻosiʻomaga. O nei mea uma o le a fesoasoani i se auala sili atu ona lelei e faʻamama ai aʻafiaga o suiga o le tau.
Afai tatou te mananaʻo tagata talavou e aʻafia i saienisi, tatou manaʻomia aʻoaʻoga siosiomaga. O le mea moni o Chile o loʻo i le itu i saute o sone talafeagai talafeagai i Antarctic ma subantarctic system mo suʻesuʻega e mafai ona taitai atu ai i le tulaʻi mai o alagaʻoa mai isi atunuʻu ma faʻalapotopotoga faʻavaomalo, e pei ona tupu i le vaʻai atu i fetu i le itu i matu o le atunuʻu. I le taimi nei, o le High Latitude Marine Ecosystem Dynamic Research Center (IDEAL) o se tasi o sili faʻamalosiaga faʻasaienisi vaega i le eria, ma le 'au e 25 tagata suʻesuʻe mai faʻalapotopotoga eseese.
Ia avea muamua ma faamatalaga