O le a le tau

tau

E tele tagata e le mautonu le tau masani ma meteorology. A tatou vaʻai i le tau o loʻo tatou taʻua uma mamanu o fesuiaʻiga o eseʻese siosiomaga fesuiaʻiga i le aluga o taimi. O nei fesuiaiga o le ea o vevela, vevela, faʻamamaina o le ea, pulega o le matagi, faʻasusuluina o le la, ma isi. O le tau e masani ona iloga mai le tau talu ai o le muamua e faatatau i tulaga uumi i se itulagi. Meteorology faasino i se puʻupuʻu taimi.

I lenei tusitusiga o le a matou taʻuina atu ia te oe uma uiga, ituaiga, mea taua ma elemeni o le tau.

O le a le tau

atemosifia

E faʻasino i fesuiaʻiga uma mamanu o le eseʻese suiga ma meteorological tuʻutuʻuga o aia. O nei uiga ua faʻamatalaina mo se faʻapitoa itulagi faʻafanua. O itulagi eseese o laufanua o le lalolagi o loʻo iai se tau e fesoʻotaʻi ma faʻamautuina i mea faʻaletino ma sootaga o loʻo i ai i le va o nei mea taua. O lenei seti atoa o taua o suiga o le tau e lauiloa o le tau. O nei mea e faʻagaioia i se faʻavasega lelei ma le toe faʻataʻitaʻi e oʻo lava i tau e sili ona ogaoga.

O mea ia o fesuiaiga o le tau e faʻapea: atemosifia, hydrosferos, lithosfer, biosphere ma o le a le biosphere. I le taimi e tasi, e suʻesuʻeina le tau mai i vaaiga eseʻese o le talaʻaga, ina ia malamalama ai i faʻavae ma atinaʻe o le tatou paneta. O le autu faʻamoemoe o le faia o eseʻese valoʻaga ma ia mafai ona malamalama i le gaioiga o loʻo i ai mo nofoaga atemosifia malosiʻaga.

O le tau e taua tele ile fuafuaina o gaioiga eseese a tagata. Mafuli na te aʻafia uma gaioiga tau tamaoaiga o le tagata soifua e manaʻomia faʻapitoa tuʻutuʻuga tulaga. O se tasi o na mea o mea tau faʻatoʻaga. Suiga i le tau o le lalolagi e pei ona i ai suiga o le tau ma le vevela o le lalolagi e mafai ona matua le lelei mo le ola o le tagata.

Ituaiga o tau

tulaga tau

Matou te iloa e faʻalagolago i le mea o matou i ai ma le tulaga o iai nei le siosiomaga e i ai ituaiga eseese o le tau. Mo se faʻataʻitaʻiga, i le tau o le Mauga o tau e masani ona malulu. O loʻo i ai le tele numera o metotia e faʻavasega ai tau e faʻaaoga ai apefai ma suʻesuʻega i le mataupu. O le faigofie faigofie faʻavasegaina o mea uma o le auai i le tikeri o le vevela i se faapitoa tau. Seʻi tatou vaʻai poʻo le a le eseesega i le ituaiga o tau faʻalagolago i le vevela:

  • Tau mafanafana: O le nofoaga o loʻo faʻaalia ai le maualuga o le vevela i taimi uma. O iinei tatou te maua ai le vaʻavaʻaia o le teropika, tropical, matutu subtropical, toafa ma semi-toafa o tau. I totonu o nei tau o loʻo i ai meaola faanatura ma siosiomaga laʻititi ma isi e tele meaola. Ma e naʻo le pau le fesuiaiga e faʻatosinaina le i ai o le ola e le o le vevela. Mo se faʻataʻitaʻiga, i le tau vevela o le tau o loʻo i ai le tele o flora ma fauna talu ai o timuga e maualuga.
  • Tau feololo: o le ituaiga tau feololo i le va o le vevela ma le malulu. E i ai eseesega taua i le vaitau o le vaitau ma le tele o fesuiaiga i le vaitau. O iinei tatou te maua ai le vevela vevela, Metitirani, sami ma konetineta.
  • Tau malulu: O le tasi lea e masani ona maua ai le vevela maualalo i le tausaga atoa. Latou te taumafai e faʻaititia le faʻaaogaina o meaola eseese ona o tulaga leaga e le faʻatagaina le atinaʻeina o laʻau ma lafu manu. O loʻo ia matou le tau, mauga poʻo le tundra.

Tau o le tau

Climatology e faia i luga o se faʻasologa o elemene e masani ona fuaina ma iloiloina i le tausaga atoa e faʻamautu ai le siʻosiʻomaga tulaga o se itulagi. O le a tatou vaʻavaʻai poʻo a elemene autu o loʻo suʻesuʻeina ma iloiloina ina ia mafai ai ona faʻasalalau ni valoʻaga umi.

  • Potu vevela: o le tikeri o le vevela po o le malulu e masani ona i ai i le ea ea tele o se itulagi. O le vevela e tulaʻi pe puipuia faʻalagolago i le aofaʻi o le la radiation e aʻafia ai le nofoaga faapitoa.
  • Uunaiga o le ea: O le mamafa o le ea e faʻamatalaina o le mamafa o le ea i le ea. O le unaʻi e faʻatinoina gaioiga i itu uma i luga o le ea tele o loʻo iai i le ea o se itulagi. O se tasi o fesuiaʻiga e sili ona aʻafia isi vaega o le tau ona o le malosi o le ea.
  • Matagi: o le matagi pulega faʻatino e mafua mai i fesuiaʻiga eseesega i le ea. Ma o nei suiga i le ea fetaomi faʻatosina mafuaʻaga o le faʻateʻaina o le ea tele tatou iloa i le igoa o le matagi. Lenei gaioiga o le ea tele faʻatagaina le tufatufaina o malosiaga uma ma le vevela tutusa i se eria.
  • Sūsū: o le tikeri o ausa vai o loʻo i ai i le ea. O se vaega o le faataamilosaga o le hydrological o le taimi o le vai i totonu o se ausa tulaga ma le ea tumau pea seia suia le siosiomaga tulaga.
  • Faasologa: o le tele o ausa vai i le 'ea e tau atu i lona faʻapapāina mo le fausiaina o ao. O ao e aveʻesea e le matagi ma a latou oʻo atu i se mafiafia faapitoa, o le vai pa'ū paʻu lalo ifo o latou lava mamafa.

Faʻamatalaga

E i ai ni taua mea taua i le fuafuaina o le tau o se itulagi. Sei o tatou vaai poʻo fea e sili ona taua:

  • Latitude: o le nofoaga faʻafanua o le faʻapitoa itulagi. O le vevela o le ea ma le aʻafiaga o ave o le la e tele lona aafiaga. E faʻafetai ile latitude e mafai ai ona faʻamatala lelei vaitau o le tausaga. Ma e faʻapea o le vevela e faʻalagolago i le tikeri o le faʻaosofia o le aʻafia o ave o le la.
  • Maualuga: o le siosiomaga mafanafana gradient o se taua elemene e eseese e tusa ma le maualuga. E le tutusa le faʻatusatusaina o le vevela i le sami tulaga nai lo le isi maualuga. Masani lava, o le aoga o le siosiomaga mafanafana gradient o 3 tikeri i le 100 mita. O lona uiga, a o tatou o aʻe i luga maualuga, o le tau pa'ū. E faʻapena foi le mamafa o le ea.
  • Vai o le sami: o gaioiga o vai o le sami e nafa ma le tufatufaina atu o le vevela ma le malulu i le paneta atoa.
  • Mamao mai le sami: o le latalata i le talafatai maotua po o tele vai o vai fuafua foi le aofaʻi o susu o loʻo i ai i le ea.
  • Faʻamalie: Ole faʻasologa i le laufanua o foliga ole laualuga e mafai ona atili tupu ai se mea i le lāmala poʻo le maualuga o le susū.
  • Matagi faatonuga: o le vaega o le ea e feoaʻi ma faʻatagaina ea vevela ma malulu ea e salalau solo i itulagi eseese.

Ou te faʻamoemoe o lenei faʻamatalaga e mafai ona e aʻoaʻo atili ai e uiga i le tau ma o a vaega taua e faʻatosinaina ai.


O mataupu o le tusitusiga e tausisi ia tatou mataupu silisili o amio lelei faʻatonu. E lipotia se mea sese kiliki iinei.

Ia avea muamua ma faamatalaga

Tuʻu lau faamatalaga

o le a le lomia lou tuatusi imeli. O nofoaga e manaʻomia e makaina *

*

*

  1. E tali atu mo faʻamatalaga: Miguel Ángel Gatón
  2. Faamoemoega o faʻamatalaga: Pulea le SPAM, faʻamatalaga pulega.
  3. Tulaga faʻatulafonoina: Lau maliega
  4. Fesoʻotaʻiga o faʻamatalaga: O faʻamatalaga o le a le fesoʻotaʻi atu i isi vaega vagana i tulafono faʻatulafonoina.
  5. Teuina o faʻamatalaga: Faʻamaumauga tuʻufaʻatasia e Occentus Networks (EU)
  6. Aia Tatau: I soo se taimi e mafai ai ona e faʻatapulaʻaina, toe maua ma aveʻese au faʻamatalaga.