O le a le olaola?

lalolagi

O lo tatou paneta Lalolagi o se faiga faigata lava lea e i ai le miliona o fegalegaleaiga i le va o mea ola ma elemene o le natura. E matua faigata ma lautele na e le mafai ona suʻesuʻeina le paneta o le Lalolagi atoa. Ina ia mafai ona tuʻuʻeseʻese sisitema eseese e fausia ai le Lalolagi, e fa vaega laiti ua faʻamatalaina. O le olaola, le lalolagi, o le hydrosfera ma le ea.

O le lalolagi e aoina le vaega o le Lalolagi na e mausali o loʻo maua ai faʻavae o le Lalolagi o loʻo tatou nonofo ai ma tutupu aʻe papa. O le laufanua o le atulaulau e faia i luga o ni faaputuga.

  1. O le laualuga eleele o le Lalolagi, lea e masani ona eseese i le va o le 500 ma le 1.000 mita, lea e faia i luga o le eleele ma papa sedimentary.
  2. O le va ogatotonu e fetaui ma le laufanua o le laueleele o loʻo maua ai fanua laugatasi, vanu ma mauga.
  3. O le vaega pito i lalo o le basalt lea e maua ai le sami ma maua ai lona mafiafia tusa o le 10-20km.
  4. Le ofu o le Lalolagi.
  5. Ole lalolagi autu.

Mo nisi faʻamatalaga faaputuga o le Lalolagi kiliki i luga o le soʻoga na matou tuʻua oe.

O le atemosifia o le vaega kesi o loʻo siʻomia ai le lalolagi. E aofia ai le paluga kesi o nitrogen (78%), okesene (21%), ma isi kasa (1%). O le eria e fai ai ao ma faʻasologa o timuga, ma lona taua o lena mafai ai ona nonofo le tatou paneta.

Atumauga o le Lalolagi
Tusitusiga fesoʻotaʻi:
Faʻatulagaina o le lalolagi 'ea tau

Ole vaega ole lalolagi o loʻo nonofo ile vai suavai O le vaega suavai o le sami, sami, vaituloto, vaitafe, malifa o le eleele, ma isi. Ma o le vaega mautu o le pulou pulou, glaciers ma aisa floes.

Lisi laiti o le lalolagi. Eleele, vaiola, ea ma le vanimonimo

Pei ona e iloa atu, o soʻo se vaega ole lalolagi e aofia ai elemeni eseese ma e iai o se ki autu mo le ola i luga o le paneta. Ae o le tasi o le a tatou taulaʻi i ai i lenei tusitusiga o le biosystem. O le a le olaola?

O le olaola o le eleele atoa, mautu ma suavai vaega o le lalolagi o loʻo nofoia e tagata ola. Latou fausia uma i vaega o le lithosfer ma e le eria o le hydrosmos ma le ea e mafai ai le olaga.

Uiga o le Biosystem

Lenei ua e iloa le mea o le olaola, tatou vaʻai pe o a ona uiga ia. O le paiotiso e faia i luga o se manifinifi vaega o le faʻasolosolo fua. Talu ai o se faiga e aoina vaega o le paneta o loʻo i ai le olaga e sili atu ona faigata ona faʻatapulaʻa tapulaʻa o fea e amata ai ma faʻamutaina ai le olaola. Ae sili atu pe itiiti ifo foi, o le biosmos e oʻo atu i le 10 km i luga o le sami ma tusa ma le 10 mita i lalo o le eleele tulaga o loʻo sosolo ai aʻa o laʻau ma laʻau ma ola ai meaola niniʻi.

I le vaega o le sami, e aofia ai foʻi vaipanoa o le sami ma vai loloto o le sami o loʻo i ai le ola. I fafo atu o le olaola ma tuaoi o loʻo ia tatou le sili atu pe itiiti ifo faʻatulafonoina, e leai se ola terasitila.

E pei ona matou faʻamatalaina, o le olaga i le lalolagi e leʻo aliali mai o se vaega faifai pea o meaola, laʻau ma meaola niniʻi (siama ma siama), ae e taʻitasi tagata ona o ituaiga eseese. O nei ituaiga (e oʻo mai i le taimi nei e ova atu ma le lua miliona ituaiga lauiloa) e tufatufaina ma nonofo ese i le teritori. O nisi e faimalaga solo, o isi e faʻatoilaloina ma o isi e sili atu i le itumalo ma puipuia o latou nofoaga.

Biotic ma abiotic vaega o le biosfer

O le olaola o le lalolagi o se faʻataʻitaʻiga o sistema. Matou te faʻamatalaina le faiga o lena seti o vaega e fesoʻotaʻi ma le tasi, ma faʻapea foi ma fafo sooupu, i se auala latou te amio ai o se seti e tausia o se aoga i le va. O le mafuaʻaga lena ua faʻamalamalamaina atoatoa ai le ola ai o le paiotiso o se faʻavae talu ai o loʻo i ai a latou ituaiga o ituaiga e fesoʻotaʻi ma le tasi ma le isi, ma i le isi itu, fesoʻotaʻi ma isi elemene e le o le lalolagi, ae auai i le lalolagi, ea ma le hydrosfer. .

Ina ia mafai ona fai ma faʻataʻitaʻiga tatou te liliu atu i elemene, lalolagi, vai ma le ea. E ola le iʻa i le vaega o loʻo ola ai le vai, ae i se isi itu, o le olaola, talu ai ona o loʻo fesoʻotaʻi ma vai suavai ma nonofo ai i se nofoaga o loʻo ola ai le ola. E faʻapena foi mo manulele. Latou felelei i luga o le kesi vaega o le Lalolagi taʻua o le atemosifia, ae latou te nonofo foi i eria ma le olaga e ona le biosfir.

O le mea lea, i le lalolagi o loʻo i ai biotic mea o loʻo fai ma sui o na afioʻaga uma o mea ola o loʻo fesoʻotaʻi ma le tasi ma le isi ma isi vaega o le lalolagi. O nei pitonuʻu o mea ola e faia aʻe i latou e gaosia, tagata faʻaoga, ma le faʻaleagaina. Ae e iai foʻi vaega abiotic e fesoʻotaʻi ma tagata ola. O mea na o oxygen, vai, vevela, susulu o le la, ma isi. Le seti o nei mea taua, biotic ma abiotic, aofia ai siosiomaga

Laʻasaga o faʻalapotopotoga i le Biosphere

I le lalolagi, i se tulaga aoao, o mea ola e le nonofo na o latou, ae manaʻomia le fegalegaleai ma isi mea ola ma mea leaga. O le mafuaaga lena, i le natura ei ai eseʻese tulaga o faʻalapotopotoga. Faʻamoemoeina i fegalegaleaiga o mea ola ma le tele o vaega o, o loʻo i ai faitau aofai o tagata, nuʻu ma siosiomaga.

Faitau aofai

Lenei tulaga o faʻalapotopotoga tupu i le natura pe a o faʻalapotopotoga o se tasi ituaiga o laʻau, manu poʻo meaola laiti faʻatasi i se masani taimi ma avanoa. Lona uiga, o ituaiga eseese o laʻau ma manu nonofo faʻatasi i le avanoa e tasi ma o loʻo latou faʻaaogaina mea tutusa e ola ma faʻatele ai.

A faʻasino i se faitau aofai o tagata, o le nofoaga e maua ai meaola ma le taimi o lea faitau aofai e tatau ona fuafuaina, talu ai e le tumau i le taimi ona o mea taua e pei o le leai o ni meaʻai, tauvaga poʻo suiga i le siosiomaga. O aso nei, i gaioiga a tagata soifua, tele o faitau aofai e le ola ona o meaʻai i le siʻosiʻomaga o loʻo latou nonofo ai ua faʻaleagaina pe faʻaleagaina.

Faitau aofai o pusi

Nofoaga faʻanatura

O se faʻalapotopotoga tuʻufua o se tasi lea e nonofo faʻatasi ai le lua poʻo le sili atu o tagata ola. Lona uiga, taʻitasi tagata fesoʻotaʻi ma isi faitau aofaʻi ma le siʻosiʻomaga o loʻo siʻomia ai i latou. O nei nofoaga tuʻufaʻatasi aofia ai uma faitau aofaʻi o meaola o ituaiga eseese e fesoʻotaʻi ma le tasi. Mo se faʻataʻitaʻiga, o se togavao, o se vaituloto, ma isi. O ni faʻataʻitaʻiga o meaola o meaola, talu ai o loʻo i ai le tele o iʻa, amphibians, mea fetolofi, limu ma meaola ninii e faʻafesoʻotaʻi e le tasi ma le isi, ma faʻafesoʻotaʻi ma mea leaga e pei o le vai (i le manavaina), o le aofaʻi o moli e taia le vaituloto ma le palapala.

Ecosystem

O le siosiomaga o le siosiomaga o le sili ona tele ma sili ona faigata tulaga o le faʻalapotopotoga. I totonu, e fesoʻotaʻi le meaola o meaola ma le siʻosiʻomaga siosiomaga ina ia mafai ai ona fausia se paleni paleni. Matou te faʻamatalaina le siosiomaga o lena seti o biotic ma abiotic mea o se tasi vaega e fesoʻotaʻi ma le tasi ma le isi. O le eseesega faitau aofai ma nuu e nonofo i siosiomaga faalagolago i le tasi i le isi ma luga abiotic mea. Mo se faʻataʻitaʻiga, e manaʻomia e amphibians iniseti e fafaga, ae latou te manaʻomia foi le vai ma le malamalama e ola ai.

O le fesoʻotaʻiga i le va o le biotic ma abiotic siʻosiʻomaga tupu i le tele o taimi i le natura. A faʻapipiʻipisi fualaʻau, latou te fesuiaʻi kesi ma le ea. A manava le manu, a fafagaina ona aveʻesea lea o lona otaota, ma isi. O nei fegalegaleaiga o le siosiomaga biotic ma abiotic faaliliuina i se fesuiaiga faifai pea o le malosiaga i le va o mea ola ma lo latou siosiomaga.

Tulaga o faʻalapotopotoga. Taʻitoʻatasi, faitau aofai, nuu ma le siosiomaga

Ona o le faigata o le fesoʻotaʻiga, o le faʻamoemoeina o le ituaiga ma le gaioiga latou faʻataunuʻuina, o le faʻaopopoina o se siosiomaga o faigata tele ona faʻatu. O le siosiomaga e le o se tasi ma le vaeluaina mea faigaluega ae o loʻo faia e le tele o iunite laiti o loʻo i ai a latou lava fesoʻotaʻiga ma a latou lava gaioiga.

I meaola o le natura e lua manatu o loʻo iai se vavalalata vavalalata talu ai meaola faʻalagolago ia latou. Muamua o le O le nofoaga. O se nofoaga o le nofoaga lea e nonofo ai ma ola ai se meaola. O le nofoaga e fausia ai le abiotic tino eria o loʻo ola le meaola ma le biotic elemeni o loʻo fesoʻotaʻi ai. O se nofoaga e nonofo ai e mafai ona lapoʻa e pei o se vaituloto poʻo le laʻititi e pei o se maʻa.

Ituaiga o nofoaga i meaola faanatura

O leisi manatu e faʻatatau i le siosiomaga o le o le nofoaga o le natura. Lenei faʻamatalaina le gaioiga o le tino i ai i le siosiomaga. O lona uiga, o le auala e faʻafesoʻotaʻi ai e le tino meaola i meaola o le natura ma le natura. E mafai ona avea ma meaola heterotrophic, scavengers, decomposers, etc. E mafai ona faʻapea o le siʻosiʻomaga niche o le matata poʻo le galuega o loʻo i ai le tino i totonu o le siosiomaga o loʻo ola ai.

Ecological Ecological

E pei ona mafai ona e vaʻai atu i ai, o le ola ai o le lalolagi o se mea faigata tele lea e i ai le tele o fesoʻotaʻiga o loʻo faʻatonuina le olaga i luga o le paneta. E manaʻomia le taofia o meaola faanatura mai faʻaleagaina ma le faʻaleagaina mo a matou gaioiga ia mafai ona faʻatumauina uma sootaga o tagata ola. Taʻitasi mea i le siʻosiʻomaga faʻataunuʻuina a latou lava gaioiga ma o lena seti o gaioiga o le a le mea e mafai ai ona tatou ola i tulaga maloloina. O le mafuaʻaga lena e taua tele ai le puipuia ma faʻasao o tatou siosiomaga ina ia mafai ai ona tatou faʻaauau pea ona ola ma le lelei lelei o le olaga


O mataupu o le tusitusiga e tausisi ia tatou mataupu silisili o amio lelei faʻatonu. E lipotia se mea sese kiliki iinei.

3 manatu, tuʻu lau

Tuʻu lau faamatalaga

o le a le lomia lou tuatusi imeli. O nofoaga e manaʻomia e makaina *

*

*

  1. E tali atu mo faʻamatalaga: Miguel Ángel Gatón
  2. Faamoemoega o faʻamatalaga: Pulea le SPAM, faʻamatalaga pulega.
  3. Tulaga faʻatulafonoina: Lau maliega
  4. Fesoʻotaʻiga o faʻamatalaga: O faʻamatalaga o le a le fesoʻotaʻi atu i isi vaega vagana i tulafono faʻatulafonoina.
  5. Teuina o faʻamatalaga: Faʻamaumauga tuʻufaʻatasia e Occentus Networks (EU)
  6. Aia Tatau: I soo se taimi e mafai ai ona e faʻatapulaʻaina, toe maua ma aveʻese au faʻamatalaga.

  1.   BRENDA TREBEJO RODRIGUEZ malo

    Lelei tele faʻamatalaga.

  2.   lizeth mumu malo

    Na fesoasoani tele ia te aʻu, faafetai

  3.   Claudia malo

    Faʻafetai mo le faʻamatalaga, ua fesoasoani tele ia te aʻu.