I Peru o loʻo i ai se tasi o aganuʻu sili ona taua ae le lauiloa o le konetineta o Amerika. E tusa O Caral, o le aai pito i matua i le konetineta o Amerika, lea ua faamanatuina nei le 25 tausaga talu ona eliina. E tele nofoaga o tala fa'asolopito ua maua i totonu o lenei 'a'ai o lo'o i ai le tele o fa'amatalaga e uiga i le tala fa'asolopito o le tagata soifua.
Mo lenei mafuaʻaga, o le a matou tuʻuina atu lenei tusiga e taʻu atu ia te oe mea uma e tatau ona e iloa e uiga ia Caral, le aai pito i leva i le konetineta o Amerika, ona uiga ma mea na maua.
Le
O Caral, o le aai pito i matua i le konetineta o Amerika
I Caral, o le aai pito sili ona pisi i le konetineta o Amerika, e tele nofoaga e 66-hectare i le Valle Supere i le itu i matu-totonu o le talafatai o Peru. O se tasi o malo sili i Amerika, ma le malo na fausia ai, le aganuu a Caral, Ua ta'ua o le malo sili ona leva i le konetineta o Amerika.
O le tamaoaiga o le Caral o loʻo faʻavae i luga o faʻatoʻaga ma fagotaga i totonu o le uafu o Supe i le talafatai o le Pasefika. I lenei itulagi, na amata vave ona atiina ae nuu laiti i le va o le 3000 T.L.M. C. ma le 2700 a. C., ma o nei nofoaga na fegalegaleai ma fefaʻasoaaʻi oloa ia i latou lava ma e oʻo lava i isi tagata mamao. na fausia ai ni sosaiete e sili atu ona lavelave i le va o le 2700 ma le 2550 BC na fausia ai le aai tele o Caral, o se nofoaga o le fausaga mataʻina. O le taimi lea na amata ai ona aliali mai nofoaga fou i le Super Valley ma le vanu lata ane o Pavelka, i le va o le 2550 ma le 2400 TLM. O le faatosinaga a le aganuu a Caral na oʻo atu i le itu i matu o Peru, mai Ventarrón, Lambayeque poʻo isi nofoaga i saute e pei ona faʻaalia i luga o le saite, e pei o vanu o Chillón, Rímac, Asia ...
faaleleia le tomai
O le Carals o se sosaiete maualuga lea atiina ae le poto faasaienitisi ma faatekinolosi ma auina atu lenei malamalama i isi aganuu tuaoi. E latou te lē nonofo i aai malupuipuia pe faia ni auupega, ae latou te fefaatauaʻi aʻoaʻoga, oloa, ma le poto ma tagata o loo nonofo i mauga ma vaomatua. E faʻapea foʻi, na latou faʻafesoʻotaʻi ma Spondylus, o se mollusk masani o vai vevela o Ekuatoa, lea na faia se sao taua i sosaiete Andean, na latou mauaina foi le sodalite, o se minerale mai Bolivia lea na toe gaosia ai le ituaiga Chilean fou e ala i le tanumia o tamaiti. O tagata oti na faʻaogaina i le aganuu a Cuervo o loʻo fautua mai ai o le Caral e fesoʻotaʻi ma isi aganuʻu e mamao tele.
O le taua o Caral, o le aai pito i leva i le konetineta o Amerika, o loʻo atagia mai i ona fausaga faʻataʻitaʻiga, lea e faʻatusa-ma faʻafeiloaʻi e isi aganuu-: plaza lapotopoto goto, niches, faitotoa lua-koluma, tekinolosi tetee-seismic, tulaga laa. O se fa'alavelave fa'a taulaga e fausia i fale eseese. E leai se pa puipui ma o loʻo tu i luga o se terrace e puipuia ai mai faʻalavelave faʻanatura.
O le aai o Caral e leai se pa puipui ma e tu i luga o se tulaga e puipuia ai mai mala faalenatura. E ono pyramid e ola, e tofu ma se faasitepu tutotonu ma se fata faitaulaga ma se afi tutotonu. O fale na fausia i maa ma laupapa mai laau ua pau. E ono pyramid ua sao mai, e tofu ma se faasitepu tutotonu e faasaga i se fetu faapitoa. O nei fale uma sa iai se fata faitaulaga ma se afi i le ogatotonu (li'o po'o le fa'afa) ma paipa i lalo o le eleele e faʻafefe ai le malosi o le matagi. O le a faia sauniga faalelotu i nei nofoaga, e aofia ai le susunuina o taulaga i atua. Ae o nisi o fausaga e sili ona mataʻina o ona plaza lapotopoto e lua, i luma o fale e lua e pei o le pyramid. E foliga mai e fesootai foi i sauniga faalelotu.
fa'alavelave fa'alenatura
Sa galulue tagata suʻesuʻe anamua i nofoaga e 12 o lenei aganuʻu ma le faʻamoemoe o le malamalama i le faiga faʻaagafesootai o le Caral civilization ma le auala na suia ai i le afe tausaga, ausia le mamalu tele ma le atinaʻe seia oʻo ina oʻo i faʻalavelave ma paʻu ona o suiga tetele o le tau. , lea na liliu le vanu lauolaola o Supe i fanua o le oneone ma le oneone, ua aafia i lamala faaumiumi, tulaga na mafua ai le lafoaia o nofoaga autu o le taulaga. Suiga, o a'afiaga na mata'utia. Ua iloa e tagata suʻesuʻe i le eleele o se faasologa o mea ogaoga o le tau, e aofia ai mafuiʻe ma timuga tetele na lolovaia ai le faga o le nuu fagota.
Sa i ai foi se lamala ogaoga na tumau mo le tele o tausaga: o le Vaitafe o Supe ua mago ma ua tumu fanua i le oneone. Mulimuli ane, ina ua uma ona faamutaina oge eseese ma faataumaoi o lenei malo mamalu, o Caral ma taulaga lata ane. Na tuulafoaiina i latou pe tusa o le 1900 TLM, e aunoa ma le iloaina o le mea na tupu i o latou tagata.
Faamanatuga o Caral, o le aai pito i matua i le konetineta o Amerika
I le va o tausaga 3000 ma 2500 BC, o tagata na nonofo i Caral na amata ona fausia ni nofoaga laiti i le mea ua taʻua nei o le itumalo o Barranca, feso'ota'i le tasi ma le isi ma fefa'asoa'i oloa ma fa'atau. O iina na amata ai le fausiaina o le nofoaga autu fou o le aai, lea na fausia ai plaza lapotopoto taua ma puipui lautele pyramidal e avea ma nofoaga autu o sauniga. I nei maota, sa tapuai ai tagata i atua ma taulaga mu e fai ma faailoga o le talisapaia.
I le taimi o lo latou ola ai, o lenei aganuu na fausia ni alavai, o toega o loʻo faʻaalia ai le faʻaogaina o le tau ma punaoa vai. E ala i nei faufale e mafai ai ona fa'atonu le savili ina ia tafe atu le vai i le pito pito i lalo ma mafai ai ona fa'aoga mo feau a le aiga.
Ia selesele lenei manuia masani O se tasi o galuega sili ona taua o le olaga i aso taitasi.. Puquios (“puna” i le gagana Quechua) sa fausia i vaega eseese o le vanu e fai ma faatanoa mo le puleaina o le vai.
Ole tamaoaiga ole Caral e fa'avae ile fagota ma fa'ato'aga. E tusa ai ma le suʻesuʻega, na latou fefaʻatauaʻi le cotton ma iʻa faʻamaʻi ma isi sosaiete Andean ma Amazonian. O fefaʻatauaʻiga fefaʻatauaʻiga na faʻatautaia ma isi aganuu e leʻi atinaʻe na nofoia le itulagi Andean.
O le isi uiga o Caral o lona malamalama tele i le faasaienisi ma tekinolosi, lea na siitia atu i isi aganuu tuaoi. O lea atina'e e fa'aalia i le fa'atupuina o auala fou fa'ato'aga, e pei o alavai ua ta'ua i luga. E faapena foʻi, e iai faamaoniga e iloa ai atonu na faamaopoopoina e lenei malo se ʻautau na faia a latou lava auupega.
Ou te faʻamoemoe o lenei faʻamatalaga e mafai ona e aʻoaʻoina atili e uiga ia Caral, le aai pito i matua i le konetineta o Amerika.
Ia avea muamua ma faamatalaga