Mars ma le Lalolagi
Le vaiaso NASA faʻasalalau se vitio i le lautele e aotele ai le talaʻaga tau o Mars e taua le tuʻuina atu o ni nai laina i le atinaʻeina o le tuaoi "mumu" paneta. Matou te iloa mai suʻesuʻega na faʻatinoina, o ata na puʻeina ma faʻataʻitaʻiga na aveina e le eseʻese o avanoa vaʻaia o lona fesuiaʻiga i luga o le tau na sili ona tutusa ma le Lalolagi i le atoa la.
Mai le Martian uiga vaʻaia mai le Lalolagi e ala i se teleskopita tatou mafai faʻamalamalamaina se siʻosiʻomaga ma papaʻe ao e le o lautele e pei o luga o le Lalolagi, vaitau suiga e tutusa lava ma na i luga o le Lalolagi, 24-itula aso, o le fausiaina o oneone afa ma le i ai o le aisa pulou i pou e ola i le taumalulu. Foliga masani, a ea?
Talu ai ona o le maualalo o le mamafa ma le vevela o tulaga, o le i ai o vai suavai i luga o lona eleele e toetoe lava a le mafai, lea e faʻaalia ai Mars o se toafa paneta ma se manifinifi siosiomaga o le CO2. I se faatusatusaga, o le Martian geology ma le tele o numera o lua, volcanoes ma canyons faʻatasi ai ma isi ua faʻaalia mai ia matou o se tasi o sili ona maeʻa i le solar system.
E ala i le papa ma geomorphological formations maua, a toefausiaina o lona tuputupu aʻe mafai ona faia. Ua maitauina vaitafe i nisi o lua, e tai tutusa lava ma eleele na vaaia i le eleele, ona o le eleele tafia e vaitafe ma vaitafe, ma o loo tafe mai pea le suavai i luga o le eleele, ma e mautinoa o le suavai.
O le tele o nei auala e aliali mai e fesoʻotaʻi ma crater mai anamua, lea tatou te manatu ai o le tau na faʻatagaina ai le iai o le suavai i luga o le eleele na atiina ae i le amataga o le lalolagi talaʻaga. O se faʻamatalaga talafeagai o le i ai lea o se siosiomaga anamua faʻateleina nai lo le taimi nei, ma le sili atu oona aafiaga oona e ono siitia ai le vevela.
Martian Geomorphology
O lenei atemosifia e le mafai ona aofia ai naʻo le CO2 talu ai o faʻatusatusaga e faʻamautinoa ai a faʻapea o le aofaʻi o lenei kesi i le ea e maua mai ai se malosi e sili atu i le 2,5 pa, e faʻapipiʻi. O se atemosifia o nei uiga e le ausia le maualuga o le vevela luga 220ºK, i lalo ifo o le 273ºC, o le mautu o le vevela o le vai. Ma o lea sa leai ai se suavai vai.
I laufanua laʻititi matou vaʻaia vaʻaia o loʻo tafe, o lapopoʻa tetele ia e sefulu sefulu kilomita le lautele ma selau o kilomita le umi, e amata mai i vaega malepe o le lauʻeleʻele. E fesoʻotaʻi ma faʻalavelave faʻafuaseʻi ma tafega vave o le vai na teuina i lalo o le eleele ma sau i luga. Tele o nei vai uma i luga o le a pasi atu i le vanimonimo i le ausa, faʻateleina le mamafa ma le vevela ona o le greenhouse aafiaga o ausa vai, faʻasaʻolotoina foi le aisa vai ma CO2 o loʻo i ai i le eleele Martian.
O lenei mea o le a faʻatelevave ai suiga o le tau o le lalolagi e mafai ona oʻo atu ai i le fausiaina o le sami i laueleele maulalo o le Itulagi i Matu, faʻatasi ai ma le tele o aisa polar aisa. O le sami o le a mulimuli ane leiloa masalo e ala i le ofi atu i lalo o le eleele, ma o le a toe foi le paneta i le tau "tutusa" ma le taimi nei.
Nei o vaitafe lolovaia na matou talanoa ai faʻaalia i le tele o vaega i le gasologa o le lalolagi o le paneta, ae mulimuli ane i le crater mai anamua na faia i le mea ua taʻua o Sili Tau Pomu. O le mea lea matou te faʻamalamalamaina ai o tulaga o le tau malulu ma le toafa pei o le taimi nei, faʻasolosolo i faʻafuaseʻi vaitau o le tau mafanafana ma le i ai o tele vai o le itu i matu sisifo na toe faia faʻasolosolo i le gasologa o le lalolagi o le paneta.
Nisi faʻamatalaga: Olaga i Mars, sili atu faʻamaoniga e faʻaalia ai lenei avanoa, Comet 'Siding Spring' o loʻo agaʻi atu i Mars