nkeji okpomọkụ

Okpomọkụ bụ ọnụọgụ anụ ahụ metụtara nkezi kinetic ike nke ụmụ irighiri ihe mejupụtara ihe ma ọ bụ sistemu. Ka ike kinetic dị elu, okpomọkụ dị elu. Anyị na-ezokwa aka na ọnọdụ okpomọkụ dị ka ahụmihe mmetụta uche nke ahụ anyị na gburugburu mpụta, dịka ọmụmaatụ mgbe anyị metụrụ ihe aka ma ọ bụ nwee mmetụta ikuku. Otú ọ dị, dabere na ọnọdụ ebe a na-eji ya eme ihe, e nwere ụdị dị iche iche nkeji okpomọkụ.

N'isiokwu a, anyị ga-ekwu maka ụdị okpomọkụ dị iche iche, àgwà ha, ọtụtụ na mkpa ha.

Okpomọkụ akpịrịkpa na nkeji

Enwere ụdị akpịrịkpa dị iche iche iji tụọ okpomọkụ. Ndị kacha ewu ewu bụ:

• Ogo okpomọkụ Celsius. A makwaara dị ka "ọnụọgụ centigrade" ma bụrụ nke a na-ejikarị eme ihe. N'ọ̀tụ̀tụ̀ a, ebe mmiri na-ajụ oyi hà nhata 0 Celsius C (ihe efu Celsius) na ebe esi esi bụ 100 Celsius.
• Ọnụ ọgụgụ Fahrenheit. Nke a bụ nha a na-eji n'ọtụtụ mba ndị na-asụ Bekee. N'ọ̀tụ̀tụ̀ a, mmiri nwere ebe na-ajụ oyi nke 32°F (n'ogo iri atọ na abụọ na Fahrenheit) na ebe esi esi 212°F.
• Ọnụ ọgụgụ nke Kelvin. Ọ bụ usoro nlegharị anya nke a na-ejikarị na sayensị, na a na-edobe "efu zuru oke" dị ka ebe efu, ya bụ, ihe ahụ anaghị ewepụta okpomọkụ, nke ya na -273,15 °C (Celsius).
• Rankine n'ọtụtụ. Ọ bụ ihe a na-ejikarị elele okpomọkụ thermodynamic na United States ma kọwaa ya dị ka nha nke ogo Fahrenheit n'elu efu zuru oke, yabụ enweghị ụkpụrụ ọjọọ ma ọ bụ nke dị ala.

Kedu ka esi atụ okpomọkụ?

• A na-eji ọ̀tụ̀tụ̀ okpomọkụ tụọ okpomọkụ, ya bụ, nkeji dị iche iche na-anọchi anya okpomọkụ dị iche iche. Maka nke a, a na-eji ngwaọrụ akpọrọ "thermometer", nke dị iche iche dabere na ihe a ga-atụle, dịka:
• mgbasawanye na nkwekọrịta. Thermometer dị adị iji tụọ gas (ọkụ ọkụ ọkụ na-agbanwe mgbe nile gas), mmiri mmiri (mercury thermometers), na ihe siri ike (mmiri mmiri ma ọ bụ bimetallic cylinder temometa), nke bụ ihe na-agbasa na okpomọkụ dị elu ma ọ bụ nkwekọrịta na obere okpomọkụ.
• mgbanwe na-eguzogide. Nguzogide na-agbanwe dịka okpomọkụ ha nwetara. Maka nha, a na-eji temometa ndị na-eguzogide, dị ka sensọ (dabere na nguzogide nwere ike ịtụgharị mgbanwe ọkụ eletrik ka ọ bụrụ mgbanwe okpomọkụ) na pyroelectrics (na-emepụta ike ịkwọ ụgbọala).
• Thermal radieshon temometa. Enwere ike iji ihe mmetụta okpomọkụ dị ka pyrometer infrared (iji tụọ okpomọkụ refrigeration dị obere) na pyrometer anya (iji tụọ okpomọkụ dị elu na ọkụ ọkụ na ọla a wụrụ awụ).
• ikike nke thermoelectric. Nchikota nke ọla abụọ dị iche iche na-emetụta okpomọkụ dị iche iche na ibe ya na-emepụta ike electromotive, nke a gbanwere na ike eletrik ma tụọ ya na volts.

Ntụle nkeji okpomọkụ

Mgbe anyị na-ekwu maka okpomọkụ, anyị na-ekwu maka ụfọdụ okpomọkụ nke anụ ahụ na-etinye ma ọ bụ wepụta ya. Ọ dị mkpa ka ị ghara ịmegharị okpomọkụ na okpomọkụ. Okpomọkụ bụ ụdị ike na njem. Ahụ ma ọ bụ usoro anaghị enwe okpomọkụ, ọ na-amịkọrọ ma ọ bụ na-ahapụ ya. Kama, o nwere okpomọkụ jikọtara ya na okpomọkụ na-eruba.

Site n'echiche nke physics, okpomọkụ na-ebufe na usoro ma ọ bụ ahụ na-emepụta ọrụ molecular, mkpali (ma ọ bụ mmegharị) nke ụmụ irighiri ihe. Mgbe anyị na-atụ okpomọkụ, anyị na-atụ mmegharị nke anyị na-aghọta dị ka okpomọkụ mana ọ bụ n'ezie kinetic ume.

nha okpomọkụ Ọ dị mkpa n'ọtụtụ mpaghara sayensị, teknụzụ, ụlọ ọrụ na ọgwụ.. Na ụlọ ọrụ, dịka ọmụmaatụ, nha okpomọkụ dị mkpa na usoro mmepụta ihe, nke ọ dị mkpa ijikwa okpomọkụ nke ihe na ngwaahịa iji hụ na mmepụta ihe dị mma. A na-emekwa nha nke nkeji okpomọkụ na nchekwa nri na ọgwụ, ebe ọ nwere ike imetụta àgwà na nchekwa nke ngwaahịa.

Na ọgwụ, Ọ bụ ngwá ọrụ dị mkpa maka nchọpụta na ọgwụgwọ ọrịa. Ahụ ọkụ bụ ihe na-egosi na ahụ na-alụso ọrịa ọgụ ma ọ bụ ọrịa ndị ọzọ ọgụ. Ịtụ okpomọkụ ahụ nwere ike inye aka chọpụta ma mmadụ nwere ahụ ọkụ ya mere ọ chọrọ ọgwụgwọ ahụike.

Ịtụ okpomọkụ bụ ihe dị nnọọ mma na ngalaba sayensị na nyocha. Na physics, a na-eji okpomọkụ iji tụọ ike ọkụ nke ihe, nke nwere ike ịpụta ihe gbasara ọkụ eletrik, viscosity, na akụkụ ndị ọzọ nke omume ihe. Na mbara igwe, ịlele okpomọkụ nke eluigwe nwere ike inyere ndị ọkà mmụta sayensị aka ịghọta nhazi na mgbanwe nke ihe dị na mbara igwe.

ụdị okpomọkụ

E kewara okpomọkụ ahụ na:

• Okpomọkụ kpọrọ nkụ. Ọ bụ okpomọkụ nke ikuku n'ebughị n'uche mmegharị ya ma ọ bụ pasent nke iru mmiri. A na-eji temometa mercury na-acha ọcha tụọ ya ka ọ ghara ịmịnye radieshon. N'ezie, ọ bụ okpomọkụ anyị na-eji temometa mercury tụọ.
• radiant okpomọkụ. Na-atụ okpomọkụ nke ihe na-ebute, gụnyere radieshon anyanwụ. Ya mere okpomọkụ na-egbuke egbuke ga-adịgasị iche dabere ma ị na-agbapụ na anyanwụ ma ọ bụ na ndò.
• iru mmiri okpomọkụ. Iji tụọ okpomọkụ a, a na-ekechi akụkụ nke temometa na owu na-ekpo ọkụ. Ya mere, ọ bụrụ na iru mmiri na gburugburu ebe obibi dị elu, okpomọkụ akọrọ na iru mmiri ga-abụ otu, ma na-ebelata iru mmiri dị n'etiti gburugburu ebe obibi na bọlbụ, na-ebelata okpomọkụ iru mmiri.

Ihe ndị na-agbanwe okpomọkụ

Ogologo

Elu bụ otu n'ime ihe na-agbanwe okpomọkụ. Ọkọlọtọ ngbanwe bụ na okpomọkụ na-agbada 6,5°C kwa kilomita, nke bụ 1°C maka mita 154 ọ bụla.. Nke a bụ n'ihi mbelata nke ikuku ikuku na elu, nke pụtara ntanye ntanye nke ikuku na-ekpo ọkụ. Otú ọ dị, ọ dị mkpa ịmara na mgbanwe okpomọkụ a na-adaberekwa n'ihe ndị ọzọ dị ka ìhè anyanwụ, ifufe, na iru mmiri.

Latitude

Nke dị elu nke latitude, na-ebelata okpomọkụ. Latitude bụ ebe dị anya site n'otu ebe dị n'elu ụwa ruo n'ogo 0 yiri (equator). Ebe ọ bụ anya nkuku, a na-atụ ya na ogo.

Nke dị elu nke latitude, ya bụ, ebe dị anya na equator, na-ebelata okpomọkụ. Nke a bụ n'ihi na na equator, elu ụwa na-enweta ụzarị anyanwụ n'ụzọ ọ bụla, ebe n'osisi (oke latitudes), ụzarị ahụ na-abata n'ụzọ dị nro, maka oge dị mkpirikpi. N'ihi nke a, na nso equator, ihu igwe na-ekpo ọkụ mgbe ice na-agbakọta na okporo osisi.

Njide ụwa

Ihe ọzọ na-emetụta okpomọkụ bụ ebe dị anya n'oké osimiri, nke a maara dị ka kọntinent. Ikuku kacha nso n'oké osimiri na-adịkwu iru mmiri, ya mere ọ nwere ike ịnọgide na-ekpo ọkụ ruo ogologo oge. N'aka nke ọzọ, ikuku na-esi n'oké osimiri na-ekpo ọkụ karị, ya mere ọdịiche okpomọkụ dị n'etiti ehihie na abalị ma ọ bụ ìhè na ndò ka ukwuu. Ya mere, enwere ike ịnwe okpomọkụ nke ogo iri abụọ ma ọ bụ karịa na mpaghara ọzara.

Enwere m olileanya na site na ozi a, ị nwere ike mụtakwuo maka nkeji okpomọkụ na ojiji ha.