Caral, obodo kacha ochie na kọntinent America

Na Peru e nwere otu n'ime omenala ndị kacha mkpa ma amachaghị nke kọntinent America. Ọ gbasara Caral, obodo kacha ochie na kọntinent America, bụ nke na-eme mmemme ugbu a afọ 25 nke ihe gwupụtara ya. Achọtala ọtụtụ ebe ihe mgbe ochie n'obodo a nwere ọtụtụ ozi gbasara akụkọ ihe mere eme nke mmadụ.

N'ihi nke a, anyị ga-arara akụkọ a ka ị gwa gị ihe niile ịchọrọ ịma gbasara Caral, obodo kacha ochie na kọntinent America, njirimara ya na nchọpụta ya.

Caral, obodo kacha ochie na kọntinent America

Na Caral, obodo kacha na-ekwo ekwo na kọntinent America, enwere ọtụtụ hectare 66 na Valle Supere nke dị na ugwu etiti etiti Peru. Ọ bụ otu n'ime mmepeanya kachasị na America, yana mmepeanya wuru ya, omenala Caral, A na-ewere ya dị ka mmepeanya kacha ochie na kọntinent America.

Akụ na ụba nke Caral dabere na ọrụ ugbo na ịkụ azụ n'ọdụ ụgbọ mmiri a na-akpọ Supe na oke osimiri Pacific. Na mpaghara a, obere obodo malitere ịmalite ngwa ngwa n'etiti 3000 BC. C. na 2700 a. C., na ebe ndị a na-emekọrịta ihe ma na-agbanwe ngwaahịa n'etiti onwe ha na ọbụna ndị ọzọ dị anya. e hiwere obodo ndị siri ike karị n'agbata 2700 na 2550 BC e wuru nnukwu obodo Caral, ebe nnukwu ụlọ ọrụ. Ọ bụ n'oge a ka obodo mepere emepe ọhụrụ malitere ịpụta na Super Valley na Ndagwurugwu Pativelka dị n'akụkụ, n'etiti 2550 na 2400 BC. Mmetụta nke omenala Caral ruru ugwu Peru, site na Ventarrón, Lambayeque ma ọ bụ ebe ndị ọzọ dị na ndịda dị ka egosiri na saịtị ahụ, dị ka ndagwurugwu Chillón, Rímac, Asia ...

ike ka mma

Ndị Caral bụ obodo dị elu na mepụtara nnukwu ihe ọmụma sayensị na nkà na ụzụ ma bufee ihe ọmụma a na omenala ndị agbata obi ndị ọzọ. Ha anaghị ebi n'obodo ndị nwere mgbidi ma ọ bụ na-arụ ngwá agha, kama ha na-azụ ahịa ihe onwunwe, ngwongwo na ihe ọmụma na ndị bi n'ugwu na oké ọhịa. N'otu aka ahụ, ha batara na Spondylus, bụ mollusk nke mmiri okpomọkụ nke Ecuador, bụ nke rụrụ ọrụ dị mkpa na obodo Andean, ha nwetakwara sodalite, mineral sitere na Bolivia nke na-emepụtaghachi ụdị Chile ọhụrụ site n'ili ụmụaka. A na-emegharị ndị nwụrụ anwụ na omenala Cuervo na-egosi na Caral metụtara omenala ndị ọzọ dị anya na mpaghara.

Mkpa Caral, obodo kacha ochie na kọntinent America, na-egosipụta n'ihe owuwu ya, nke bụ ihe atụ - na n'aka nke ya na-anabatakwa omenala ndị ọzọ-: Oghere okirikiri dara dara, niches, ọnụ ụzọ kọlụm abụọ, teknụzụ mgbochi seismic, nyiwe steepụ. Ọ bụ obodo mepere emepe nke nwere ụlọ dị iche iche. O nweghị ebe a gbachiri ogige, ọ dịkwa n’elu mbara ala nke na-echebe ya pụọ ​​ná ọdachi ndị na-emere onwe ha.

Obodo Caral enweghị mgbidi nwere mgbidi ma dị n'elu ikpo okwu na-echebe ya pụọ ​​​​na ọdachi ndị na-emere onwe ha. Pyramid isii dị ndụ, nke ọ bụla nwere steepụ etiti yana ebe ịchụàjà nwere ọkụ etiti. E ji nkume na osisi sitere n’osisi dara ada wuo ụlọ ndị ahụ. Pyramid isii anwụọla, nke ọ bụla nwere steepụ etiti chere otu kpakpando ihu. Ụlọ ndị a niile nwere ebe ịchụàjà nke ọkụ dị n'etiti (okirikiri ma ọ bụ akụkụ anọ) na ọkpọkọ dị n'okpuru ala iji mee ka ike nke ifufe na-ebugharị. A ga-eme ememe okpukpe n’ogige ndị a, gụnyere ịchụrụ chi dị iche iche ihe àjà. Mana ụfọdụ n'ime ihe owuwu kacha pụta ìhè bụ plaza okirikiri ya abụọ enigmatic, n'ihu ụlọ abụọ yiri pyramid. O yikarịrị ka ọ ga-emetụtakwa emume okpukperechi.

mbibi gburugburu ebe obibi

Ndị ọkà mmụta ihe ochie na-arụ ọrụ na mpaghara 12 nke omenala a na ebumnuche nke ịghọta usoro mmekọrịta ọha na eze nke Caral mmepeanya na otú o si gbanwee n'ime ọtụtụ puku afọ, na-enweta nnukwu ugwu na mmepe ruo mgbe ọ banyere n'ime nsogbu ma daa n'ihi mgbanwe ihu igwe dị egwu. , nke tụgharịrị. Ndagwurugwu Supe nke bara ụba na-abanye n'ime ala ahịhịa na ájá, nke ogologo oge ọkọchị na-emetụta, ọnọdụ nke butere agbahapụ nke obodo mepere emepe. Mgbanwe, nke mmetụta ya bụ ọdachi. Ndị ọkà mmụta ihe ochie achọpụtala usoro ihe omume ihu igwe dị oke egwu, gụnyere ala ọma jijiji na oke mmiri ozuzo nke rikpuru n'ọnụ mmiri nke obodo ịkụ azụ̀.

E nwekwara oké ọkọchị nke dịruru ọtụtụ iri afọ: Osimiri Supe akpọnwụwo, ájá jupụtakwara n'ubi. N'ikpeazụ, mgbe ọ kwụsịrị ụnwụ nri dị iche iche na nke na-emebi emebi nke mmepeanya a dị ebube, Caral na obodo ndị gbara ya gburugburu. A gbahapụrụ ha gburugburu 1900 BC, n'amaghị ihe mere ndị bi na ha.

Ihe ncheta nke Caral, obodo kacha ochie na kọntinent America

N'agbata afọ 3000 na 2500 BC, ndị bi na Caral malitere ime obere obodo n'ebe bụ ugbu a n'ógbè Barranca, na-ekwurịta okwu na ibe ya na-agbanwe ngwaahịa na ngwa ahịa. Ọ bụ n'ebe ahụ ka a malitere ịrụ nnukwu etiti obodo ọhụrụ ahụ, bụ́ ebe e wuru plazas okirikiri dị mkpa na mgbidi ọha nke pyramidal bụ́ ndị jere ozi dị ka ebe ememe. N'ime ụlọ ndị a, ndị mmadụ na-efe chi na àjà nsure ọkụ dị ka ihe àmà nke ekele.

N'oge ha dị adị, omenala a rụrụ ọwa mmiri, nke foduru na-egosi otú ha si eji ọnọdụ ihu igwe na mmiri mee ihe. Site na ihe owuwu ndị a, ha jisiri ike na-eduzi ikuku ka mmiri wee na-aga n'ebe kachasị ala ma nwee ike iji ya rụọ ọrụ ụlọ.

Nweta uru eke a Ọ bụ otu n'ime ọrụ kacha mkpa nke ndụ kwa ụbọchị.. E wuru Puquios ("mmiri" na Quechua) n'akụkụ dị iche iche nke ndagwurugwu ahụ dị ka ebe nchekwa mmiri maka nlekọta mmiri.

Akụ na ụba Caral dabere na ịkụ azụ na ọrụ ugbo. Dị ka nnyocha e mere si kwuo, ha na ndị obodo Andean na Amazon ndị ọzọ na-azụ ahịa owu na azụ̀ kpọrọ nkụ. A na-eji omenala ndị ọzọ na-emepebeghị emepe bụ ndị bi na mpaghara Andean na-eme ahia ahia.

Ihe ọzọ e ji mara Caral bụ nnukwu ihe ọmụma ya banyere sayensị na nkà na ụzụ, bụ nke e bufere na omenala ndị agbata obi ndị ọzọ. A na-egosipụta mmepe a n'ichepụta usoro ọrụ ugbo ọhụrụ, dị ka ọwa mmiri ndị ahụ e kwuru n'elu. N'otu aka ahụ, e nwere ihe àmà na-egosi na mmepeanya a nwere ike ịhazi ndị agha mere ngwá agha nke ya.

Enwere m olileanya na site na ozi a, ị ga-amụtakwu gbasara Caral, obodo kacha ochie na kọntinent America.