iju mmiri zuru ụwa ọnụ

Kemgbe ụwa, e kwuwo na e nwere a Iju mmiri zuru ụwa ọnụ nke butere nnukwu idei mmiri gburugburu ụwa. Ọ bụ ihe omume nke oke mmiri ozuzo na-enweghị nkwụsị na, na-enweghị ụdị izu ike ọ bụla, mechiri idei mmiri ọtụtụ n'ime ụwa. Otú ọ dị, ọtụtụ ndị na-enwe obi abụọ na iju mmiri ahụ zuru ụwa ọnụ, gụnyere ndị ọkà mmụta sayensị.

N'ihi nke a, anyị ga-arara isiokwu a na-agwa gị ihe niile dị mkpa ka ị mara banyere eluigwe na ala iju mmiri, ma ọ bụrụ na ọ dị adị n'ezie na ihe àgwà ya na pụta.

iju mmiri zuru ụwa ọnụ

Aha Iju Mmiri Eluigwe na Ala na-agbalị ịnakọta, n'ozuzu, eziokwu metụtara ọnọdụ nke mmiri ozuzo na-aga n'ihu na-eme ka Iju Mmiri Eluigwe na Ala ihichapụ ụmụ mmadụ n'ihu nke Ụwa, ma e wezụga ole na ole ahọpụtara.

Naanị mmadụ na ezinụlọ ya na ọtụtụ anụmanụ ka a na-azọpụta site na ọnụma nke otu chi ma ọ bụ karịa. N'ọtụtụ akụkọ ọ bụ maka ịbọ ọbọ nke chi maka mmejọ mmadụ n'ihu iwu Chineke (eze ma ọ bụ onye ụkọchukwu). Chi ndị ọzọ, chi demi-chi, ma ọ bụ ndị dike gwara ndị a họọrọ banyere atụmatụ draconian ha iji zọpụta mmadụ. Mgbe okpukpe bụ monotheistic, Otu chi ahụ nke na-ata mmadụ ahụhụ bụ onye na-azọpụta mmadụ maka ndị ọ họọrọ. Na nkenke, nke a bụ iju mmiri Indo-Europe zuru oke.

Maka omenala ndị dị n'Ebe Ọdịda Anyanwụ, akụkọ ifo nke Akwụkwọ Nsọ (ma ọ bụ eziokwu maka ndị nwere okwukwe) na-akọwa otú Chineke si taa ụmụ mmadụ ahụhụ n'akwụkwọ Jenesis. Àgwà ọjọọ ụmụ mmadụ mere ka Chineke taa ụmụ mmadụ ahụhụ site n’iju mmiri juru n’ụwa dum. Ndị a họọrọ bụ Noa na ezinụlọ ya. N'okwu a, Chineke bụ "onye na-ata ahụhụ" na "onye nzọpụta" nke ihe a kpọrọ mmadụ. A họọrọ Noa ka ọ nọgide na-adị ndụ ma bụrụ onye malitere agbụrụ ma ọ bụ mba.

Akụkọ ifo nke Akwụkwọ Nsọ si n'ebe ọzọ dị anya, dị anya: ndị Babịlọn. Na mbụ, ndị polytheists bụ ndị chịrị ma na-achị "Crescent na-eme nri", gụnyere akụkụ nke Mesopotemia, Syria na Turkey, mepụtara ma gbasaa echiche nke iju mmiri zuru ụwa ọnụ na uri Gilgamesh na ụdị ya. N’abụ a, chi dị iche iche tara ihe a kpọrọ mmadụ ahụhụ, ma onye kpọpụtara chi ọzọ dị nta zọpụtara ihe a kpọrọ mmadụ.

Ọ bụ ezie na ọtụtụ akụkọ ifo pụrụ inwe ụfọdụ ihe ndabere akụkọ ihe mere eme, otú Iju Mmiri ahụ juru ebe nile na-eme ka o siere ndị oge a ike iche n’echiche ihe zuru ụwa ọnụ ma ọ bụ ihe zuru ụwa ọnụ taa. Na narị afọ nke XNUMX ma ọ bụ nke ise BC, eluigwe na ala bụ ala ama ama yana oke oke n'ihe gbasara ohere nyocha.

Akụkọ ifo ndị Gris nke Iju Mmiri Eluigwe na Ala

N'akụkọ ifo ndị Gris, chi ndị ahụ kere agbụrụ mmadụ ise, nke ikpeazụ bụ ndị kasị njọ na ndị kasị njọ. Zeus (chi kachasị elu nke Olympus), na-eju afọ na ihe ọjọọ nke ụmụ mmadụ, kpebiri ịmepụta oke iju mmiri zuru ụwa ọnụ na njedebe iji mebie ha. N'oge ahụ, Zeus bụ chi kacha mkpa na pantheon Gris.

Prometheus bụ Titan enyi na enyi ndị mmadụ a na-asọpụrụ maka izu ọkụ sitere na chi ma nye ya ụmụ mmadụ ka ha jiri ya mee ihe. Zeus tara Prometheus ahụhụ maka nke a. Ma Prometheus mere ọtụtụ ihe maka mmadụ, ọ bụ onye nzọpụta nke mmadụ: ọ gwara nwa ya nwoke Deucalion na nwunye ya Pyrrhus na ha zubere ime ka iju mmiri na ibibi mmadụ. Prometheus gwara nwa ya nwoke Deucalion ka ọ rụọ ụgbọ mmiri buru ibu ma ọ bụ obere, ha nwekwara ihe niile dị ha mkpa iji chebe onwe ha pụọ ​​​​na iju mmiri ahụ. Ya mere, ha lanarịrị.

Akụkọ ifo na-ekwu na iju mmiri ahụ sitere na ifufe si Ostrow (south): "Ọ bụ naanị Ostrow ka a tọhapụrụ, ọ na-ebukwa mmiri ozuzo n'ala." N'ọgwụgwụ nke oke iju mmiri ahụ, mgbe ụbọchị itoolu na abalị itoolu gasịrị, mgbe ụwa kpọrọ nkụ na oké osimiri ahụ laghachi azụ n'ime oké osimiri, ụgbọ Deucalion rutere n'Ugwu Parnassus, bụ ebe okwu nke chi nwanyị Themis dị.

Deucalion na Pyrrha banyere n'ụlọ nsọ maka okwu ọnụ ka ha gwa ha ihe ha ga-eme iji mejupụta ụwa, chi nwanyị ahụ gwara ha naanị: "Tụgharịa ma tụpụ ọkpụkpụ 'nne gị'". Deucalion na nwunye ya chere na okwu ahụ na-ezo aka na nkume (chi nwanyị Gia). N'ụzọ nke a, nkume nke Deucalion tụbara ghọrọ nwoke, na nkume ahụ Pyrrha tụbara wee ghọọ nwanyị. N'ụzọ dị otú a, mmadụ abụọ kere ụdị ọhụrụ na nke ọhụrụ. Nke mbụ n'ime ndị a, Helen, mụrụ ndị Gris.

Akụkọ ifo ndị Gris yiri nnọọ akụkọ ifo ndị ọzọ gbara ya gburugburu: Zeus bụ chi ntaramahụhụ nke chọrọ ibibi mmadụ, ụmụ mmadụ tụgharịrị ihe ọjọọ site n'ịghara irube isi n'iwu nke chi, chi ọzọ ma ọ bụ chi ọzọ gwara ya atụmatụ Zeus nye onye a họọrọ, Ọ. na ezinụlọ ya na-ewu ụgbọ na Zeus na-emepụta ihe omume ntaramahụhụ nke na-adịgide adịgide na oké mmiri ozuzo bụ protagonist, bụ ndị a napụtara na ndị na-ahụ maka iwulite generator nke pụrụ iche lineages na ndị a họọrọ ka ịmalitegharịa mmadụ.

Ọ̀ dị adị n'ezie?

Ndị na-eme nchọpụta achọpụtala ihe ruru ihe dị ka akụkọ 500 banyere Oké Iju Mmiri ahụ site n'ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ omenala ọ bụla, ozi sitere n'ike mmụọ nsọ na ihe mgbe ochie na-akwado, yana akụkọ nke Akwụkwọ Nsọ. N'ime ha, ọ na-apụta na omenala ndị metụtara Tiahuanaco, Bolivia, ikekwe obodo kasị ochie n'ụwa, ebe e nwere akara nke oke idei mmiri, ihe omume nke ụfọdụ ndị ọkà mmụta ihe ochie kwenyere na ọ dị ka ihe a maara dị ka "Iju Mmiri Eluigwe na Ala"; nakwa na omenala ndị ọzọ tupu Colombia, dị ka Mesoamerican Toltecs nke ndị Mayan, n'akwụkwọ nsọ ha, dị ka Popol Vuh na Chilam Balam, ma ọ bụ Aztec.

N'ọdịnala ndị Gris, e kwuru na Zeus ahụwo ka ụmụ mmadụ na-etu ọnụ nke na ọ hụrụ na àgwà a anabataghị ya ma kpatara oké iju mmiri; ekele Promovio, Decalion, nwunye ya Pirra, ụmụ ha na ụfọdụ anụ ala dị ndụ, gụnyere ezì, ịnyịnya, ọdụm na agwọ, na ebe mgbaba ha bụ nnukwu igbe, nke ha na-agagharị na iyi ruo ụbọchị itoolu na abalị itoolu na-ejupụta site na mmiri ozuzo. ụwa na oké osimiri. Enwere omenala ndị yiri ya na India, nke ejiri ihe ọdịnala nke ha sụgharịa., ma idebe ihe ndị bụ́ isi nke Oké Iju Mmiri ahụ na nzọpụta dị ebube nke mmadụ ole na ole. N'Australia, Persia, ndịda ọdịda anyanwụ Tanzania, Japan, na omenala ndị ọzọ nwere mmetụta zuru ụwa ọnụ ma ọ bụ karịa.

obodo ndị ọkà mmụta sayensị na-atụpụta nnukwu mbibi ụwa nke dị 9.000 ruo 12.000 afọ gara aga nke ga-akwụsị nnukwu mmepeanya n'ụwa. na ọ ga-anọgide na ebe nchekwa mkpokọta nke ndị mmadụ na-enweghị ike ịgụta ọnụ dị ka "iju mmiri zuru ụwa ọnụ". Akụkọ nke na-agwakọta ntule sayensị na omenala okpukpe dị iche iche, nke ndakọrịta dị oke mkpa, ọ bụ ezie na onye ọ bụla n'ime ha na-ezobe ihe dị iche iche omenala nke ya.

Enwere m olileanya na site na ozi a ị nwere ike ịmụtakwu banyere iju mmiri zuru ụwa ọnụ na njirimara ya.