Ọpụpụ

Mgbe anyị nyochachara mbara ala niile nke anwụ anyị na-ahụ na ha abụọ nwere mbara ala dị n'ime dị ka Mpụga mbara ala. Otú ọ dị, e nwere ọrụ ohere dị iche iche raara onwe ha nye ịchọ mbara ala na-abụghị usoro mbara igwe. A maara mbara ala ndị achọpụtara gafere oke oke mpaghara anyanwụ anyị ọpụpụ.

N’isiokwu a anyị ga-agwa gị ihe niile ịchọrọ ịma gbasara exoplanets yana usoro eji achọpụta ha.

Gịnị bụ exoplanets

Enwere ọtụtụ ọrụ na-anwa ịchọ exoplanets karịrị usoro mbara igwe. Okwu a na-ezo aka na mbara ala ndị dị karịa mbara igwe, ọ bụ ezie na enweghị nkọwapụta gọọmentị nke na-ezute njirimara ụfọdụ. Ihe karịrị afọ iri gara aga, International Astronomical Union (IAU, na Bekee) emeela ụfọdụ iche iji nwee ike ịkọwapụta usoro nke mbara ala na nke dwarf planet nke ọma. Mgbe ị na-eguzobe nkọwa ọhụrụ ndị a A naghịzi elere Pluto anya dị ka mbara ala ma kọwaa ya dị ka mbara ụwa.

Echiche abụọ a na-ezo aka na mbara igwe ndị na-agba anyanwụ gburugburu. Ihe e ji mara ha nke gụnyere ha bụ na ha nwere oke zuru oke ka ike ndọda ha wee merie ike nke ahụ isiike ka ha wee nwee ike ị nweta oke mmiri. Otú ọ dị, dị ka anyị kwurula na mbụ, otu ihe anaghị eme na nkọwa nke exoplanets. Enweghi nkwekorita obula rue ugbua na njirimara di iche na mbara ala ndi achoputara karia usoro mbara igwe.

Maka ịdị mfe nke iji ya, ọ na-ezo aka na mbara igwe dị ka mbara ụwa niile na-abụghị usoro mbara igwe. Nke ahụ bụ, nakwa eji aha mbara ala ndi ozo amara ha.

Isi atụmatụ

Ebe ọ bụ na a ga-enwerịrị nkwenye iji kọwaa, chịkọta na kesaa mbara ala ndị a, ọ dị mkpa ka e guzobe njirimara niile. N'ụzọ nke a, IAU chịkọtara njirimara atọ ndị exoplanets kwesịrị inwe. Ka anyị lee ihe njirimara atọ ndị a bụ:

• Ha ga - abu ihe nwere ezigbo uka n’okpuru ihe di nkpa maka ngwakọta nuklia deuterium.
• Ggharia na ndi ozo.
• Wepụta oke na / ma ọ bụ nke karịrị nke ejiri dị ka njedebe maka mbara ala na mbara igwe.

Dika aturu anya ya, egosiputa njiri mara ihe n’etiti mbara ala di n’èzí na n’ime mbara igwe. Anyi aghaghi ichota ihe ndi yiri ya n’ihi na mbara ala nile na - agaghari n’etiti kpakpando. N'ụzọ dị otú a, "usoro mbara igwe" na -emepụta n'otu oge iji mepụta ihe anyị maara dịka ụyọkọ kpakpando. Ọ bụrụ na anyị lelee akwụkwọ ọkọwa okwu nke ụlọ akwụkwọ mmuta nke Spanish anyị ga-ahụ na etinyeghị okwu exoplanet.

Achọpụtara exoplanet mbụ ihe karịrị otu ụzọ n'ụzọ anọ nke narị afọ gara aga. Ọ bụkwa na n’afọ 1992 ọtụtụ ndị na-enyocha mbara igwe chọpụtara ọtụtụ mbara ala ndị gbara okirikiri a na-akpọ Lich ama. Kpakpando a magburu onwe ya n'ihi na ọ na-ewepụta radieshon n'oge dị mkpirikpi.. Could nwere ike ịsị na kpakpando a rụrụ ọrụ dị ka a ga-asị na ọ bụ ọkụ.

Ọtụtụ afọ mgbe nke a gasịrị, ìgwè ndị sayensị abụọ chọtara exoplanet nke gbara gburugburu otu kpakpando dịka anyanwụ. Nchọpụta a dị oke mkpa maka ụwa gbasara mbara igwe, ebe ọ gosipụtara na mbara ala dị iche iche gafee ókè mbara igwe anyị. Ihe ọzọ bụ na e nwere ihe ndị dị na mbara igwe ndị na-agagharị kpakpando yiri nke anyị. Nke ahụ bụ, usoro mbara igwe ndị ọzọ nwere ike ịdị.

Kemgbe ahụ, site na mmelite nke teknụzụ, ndị obodo cientifica enweela ike ịchọpụta ọtụtụ puku exoplanets na ọrụ dị iche iche na-achọ mbara ala ọhụrụ. Ihe kacha mara amara bụ telescope Kepler.

Zọ ịchọ exoplanets

Ebe ọ bụ na enweghị ike ịchọpụta mbara igwe ndị a n'anụ ahụ, e nwere usoro dị iche iche iji chọpụta mbara ala ndị ahụ karịrị usoro mbara igwe. Ka anyị hụ ihe ụzọ dị iche iche bụ:

• Usoro njem: ọ bụ otu n'ime usoro kachasị mkpa taa. Ebumnuche nke usoro a bụ iji tụọ nchapụta sitere na kpakpando. Ighapu nke exoplanet n'etiti eze kpakpando na uwa ka nchapụta nke rutere anyị ga-ebelata oge ụfọdụ. Anyị nwere ike n'echeghị echiche gosi na mbara ụwa ọzọ dị na mpaghara ahụ. Usoro a enweela ezigbo ihe ịga nke ọma na ọ bụ nke ejiri mee ihe n'oge na-adịbeghị anya.
• Mbara igwe: ọ bụ otu n’ime alaka ndị dị na mbara igwe. Ọ ga-abụ ihe nchịkwa maka nyochaa ọnọdụ na ngagharị kwesịrị ekwesị nke kpakpando. N'ihi nyocha niile nke astrometry, ọ ga-ekwe omume ịchọpụta exoplanets site na ịnwa ịlele obere ọgba aghara nke kpakpando na-eme na kpakpando ndị na-agagharị. Kaosiladị, ruo ugbu a, achọpụtabeghị mbara ala ọzọ site na iji astrometry.
• Radial ike ọsọ nsuso: ọ bụ usoro na-atụle etu kpakpando ga-esi mee ngwa ngwa na obere orbit nke emepụtara site na mma nke exoplanet. Kpakpando a g’aga n’iru anyi ma wezuga onwe ya rue mgbe o mechara ocha ya. Anyị nwere ike ịgbakọ ọsọ nke astro n'akụkụ ahịrị anya ma ọ bụrụ na anyị nwere onye na-ekiri ihe site na ụwa. Nke a na-agba ọsọ na-mara aha radial ọsọ. All ndị a obere ọdịiche na velocities-eme ka mgbanwe ndị na stargazing ụdịdị dị iche iche. Nke ahụ bụ, ọ bụrụ na anyị soro ọsọ ọsọ radial anyị nwere ike ịchọpụta ọpụpụ ọhụụ.
• Pulsars usoro ọmụmụ: mbụ extrasolar mbara ala tụkwasịrị pulsar. A maara pulsar a dị ka kpakpando. Ha na-ewepụta radieshon dị mkpụmkpụ, oge ufodu oge adịghị ka ụlọ ọkụ. Ọ bụrụ na exoplanet gbara gburugburu otu kpakpando nke nwere njirimara ndị a, enwere ike imetụta ụzarị ọkụ nke ruru ụwa anyị. Enwere ike iji njirimara ndị a dị ka ele iji mara ịdị adị nke exoplanet ọhụrụ nke ga-agbagharị gburugburu pulsar.

Enwere m olileanya na site na ozi a ị nwere ike ịmụtakwu banyere exoplanets na otu esi achọpụta ha.