Érase unha vez Marte, unha pequena historia da súa evolución climática

A semana a NASA lanzou un vídeo ao público que resume o historia climática de marte paga a pena dedicar unhas liñas á evolución do veciño planeta "vermello". Polos estudos realizados, as imaxes capturadas e as mostras tomadas polas distintas expedicións espaciais sabemos que a súa evolución climática foi a máis similar á Terra en todo o sistema solar.

Das características marcianas observables desde a Terra a través dun telescopio, podemos resaltar unha atmosfera con nubes brancas aínda que non tan extensa como na Terra, cambios estacionais moi similares aos da Terra, os días 24 horas, a xeración de tormentas de area e a existencia de casquetas de xeo nos polos que medran no inverno. Parece familiar, non?

Debido ás súas condicións de presión e temperatura moi baixas, a existencia de auga líquida na súa superficie sería case imposible, o que amosa Marte como un planeta desértico cunha fina atmosfera de CO2. Pola contra, a xeoloxía marciana cun gran número de cráteres, volcáns e canóns, entre outros, amosounos como unha das máis completas do sistema solar.

A través das formacións rochosas e xeomorfolóxicas atopadas pódese facer unha reconstrución da súa evolución. Observáronse canles de escorrentía nalgúns cráteres, bastante semellantes aos observados na terra como consecuencia da erosión producida por ríos e regatos, o que indica a circulación continua dun fluído na superficie que produciu esta erosión, case con toda seguridade o líquido da auga.

A maioría destas canles aparecen relacionadas cos antigos cráteres, o que nos fai pensar que o clima que permitiu a existencia de auga líquida na superficie desenvolveuse ao comezo da historia do planeta. Unha explicación lóxica sería a existencia dunha atmosfera antiga máis densa que a actual, cun maior efecto invernadoiro que elevaría a temperatura.

Esta atmosfera non podería estar composta unicamente por CO2 xa que os cálculos determinan que cando a cantidade deste gas na atmosfera xera unha presión superior a 2,5 bar, se condensa. Unha atmosfera destas características non lograría que a temperatura superficial superase os 220ºK, moi por debaixo dos 273ºC, a temperatura de estabilidade da auga. E, polo tanto, non había auga líquida.

Nos terreos máis novos vemos as canles de desbordamento, que son grandes estruturas de decenas de quilómetros de ancho e centos de quilómetros de longo, comezando en zonas de colapso do terreo. Está relacionado con fluxos catastróficos e instantáneos de auga almacenada no subsolo e que sae á superficie. Gran parte de toda esta auga superficial pasaría á atmosfera por evaporación, aumentando a presión e a temperatura debido ao efecto invernadoiro do vapor de auga, liberando tamén a auga conxelada e o CO2 que existen no chan marciano.

Isto aceleraría o cambio climático global que podería levar á formación dun océano nas terras baixas do hemisferio norte, xunto con extensos casquetes polares. Os océanos perderíanse despois quizais por infiltración no subsolo e o planeta volvería a un clima "similar" ao actual.

Estas canles de desbordamento das que falamos aparecen en varios episodios ao longo da historia do planeta, pero máis tarde aos antigos cráteres producidos no que se coñece como Gran bombardeo meteorolóxico. Por iso deducimos que as etapas dun clima frío e desértico como o actual, intercaladas con episodios repentinos de clima máis cálido e a existencia de grandes masas de auga no hemisferio norte repetíronse cíclicamente ao longo da historia do planeta.

Máis información: A vida en Marte, máis probas que avalan esta posibilidade, O cometa "Siding Spring" diríxese cara a Marte