Zer dira uholdeak?

Munduko leku askotan euria oso ongi etorria da, baina ura indar handiz edo denbora luzez erortzen denean, lurra edo herrietako eta hirietako drainatze kanalak xurgatzeko gai izateari uzten zaio.

Eta noski, ura likidoa denez eta, beraz, edozein lekutara egiten duen elementua denez, hodeiak azkar sakabanatu ezean, uholdeei buruz hitz egitea beste erremediorik ez dugu izango. Baina, Zer dira eta zerk eragiten ditu?

Zer dira?

Uholdeak dira urak horretatik libre egon ohi diren guneak okupatzea. Lur planetan ura dagoenetik gertatzen ari diren fenomeno naturalak dira, kostaldeak moldatuz, ibaien eta lur emankorren haranetako lautadak eratzen laguntzen dutenak.

Zerk eragiten ditu?

Hainbat fenomenok eragin dezakete, hau da:

• Tanta hotza: lurrazaleko tenperatura itsasoena baino hotzagoa denean gertatzen da. Desberdintasun horrek atmosferako erdi eta goiko geruzetara aire bero eta heze masa handia igotzen du eta, beraz, euri zaparradak eragiten ditu eta, ondorioz, uholdeak sor daitezke.
  Espainian udazkenetik aurrera gertatzen den urteroko fenomenoa da.
• Montzoia: montzoia ekuatore gerrikoaren desplazamenduak sortzen duen sasoiko haizea da. Lurra hozteak eragiten du, urarena baino azkarragoa baita. Horrela, udan lurrazaleko tenperatura ozeanoarena baino altuagoa da, eta horrek lurraren gaineko airea azkar igotzen du, ekaitza eraginez. Haizeak antizikloietatik (presio altuko eremuak) zikloietara (presio baxuko eremuak) bi presioak orekatzeko jotzen duenez, haize indartsua etengabe dabil ozeanotik. Horren ondorioz, euriak intentsitatearekin erortzen dira, ibaien maila handituz.
• Urakanak: Urakanak edo tifoiak fenomeno meteorologikoak dira, kalte ugari eragin ahal izateaz gain, ur gehiago erortzen uzten duten horietakoak. Zirkulazio itxia duten ekaitz sistemak dira, presio baxuko zentro baten inguruan biratzen dutenak ozeanoko beroaz elikatzen diren bitartean, gutxienez 20 gradu Celsiuseko tenperaturan.
• desizoztu: elurra maiz egiten duen eta ugaritasun handiko lekuetan, bat-bateko tenperaturaren igoerak ibaietan uholdeak eragiten ditu. Eman daiteke ere elurteak astunak eta ezohikoak izan badira, esate baterako klima azido edo idorra duten lekuetan oso gutxitan gertatzen direnak.
• Itsasaldiak edo tsunamiak: fenomeno horiek uholdeen beste kausa posible bat dira. Lurrikarak eragindako olatu erraldoiek kostaldeak garbitu ditzakete, arazo ugari sortzen baitituzte bai bizilagunei eta baita bertako flora eta faunari ere.
  Batez ere Ozeano Barearen eta Indiako Ozeanoaren eremuan gertatzen dira, jarduera sismiko handiagoa baitute.

Zer defentsa ditugu haien aurka?

Gizateria sedentarioagoa izaten hasi zenetik, ibaien eta haranen ondoan kokatzen zenetik, arazo bera izan du beti: nola saihestu uholdeak? Egipton, faraoien garaian, Nilo ibaiak egiptoarrei galera handiak sor ziezaiekeen; beraz, laster aztertu zuten beren laboreak nola babestu ditzaketen ura eta presak desbideratzen zituzten kanalekin. Baina zoritxarrez urte batzuk igaro ondoren urak suntsitu ohi zituen.

Erdi Aroan Espainian eta Italia iparraldean, ibaien ibilbidea arautzen zuten urmaelak eta urtegiak eraikitzen ari ziren dagoeneko. Baina ez da orain arte, egungo aroan, Lehen Munduko herrialde deituriko herrialdeetan benetan uholdeak ekiditeko gai garenik. Presak, metalezko hesiak, urtegiak erregulatzea, ibaien kanalen drainatze-ahalmena hobetzea… Horrek guztiak, iragarpen meteorologiko garatuari gehituta, ura hobeto kontrolatzeko aukera eman digu.

Gainera, pixkanaka kostetan eraikitzea debekatuta dago, uholdeen aurrean oso ahulak diren lekuak. Hau da, eremu natural bat landarerik gabe geratzen bada, urak askoz ere erraztasun gehiago izango ditu guztia suntsitzeko, horrela etxeetara iritsiz; Bestalde, eraikitzen ez bada edo, apurka-apurka, gizakiak bertako landare izakiekin zorrotz zigortutako ingurunea berreskuratzen bada, uholde arriskua guztia amaitzeko gutxienekoa da.

Garapen bidean dauden herrialdeetan, aldiz, prebentzioa, alerta eta ondorengo ekintzak bezalako sistemak ez daude hain garatuta, Asia hego-ekialdeko herrialdeak suntsitzen ari diren urakanetan ikusi den bezala. Hala ere, nazioarteko lankidetzak arrisku guneetan bizi den populazioa seguruagoa izateko ekintzak bultzatzen ditu.

Uholdeak Espainian

Espainian arazo handiak izan ditugu uholdeekin. Gure historia hurbileko larrienak honako hauek izan ziren:

1907ko uholdea

24ko irailaren 1907an 21 lagunek bizia galdu zuten Malagan, euri jasa handien ondorioz. Guadalmedinako arroak gainezka egin zuen, ur eta lokatz elur-jausi handia zeramala 5 metroko altuera lortu zuena.

Valentziako uholde handia

14ko urriaren 1957an 81 lagunek galdu zuten bizia Turia ibaiaren gainezketaren ondorioz. Bi uholde izan ziren: lehenengoak denak harritu zituen, Valentzian ia ez baitzuen euririk egin; bigarrena eguerdian iritsi zen Camp del Turia eskualdera. Azken honetan 125l / m2 metatuta, Horietako 90 40 minututan. Ibaiak 4200 m3 / s inguruko emaria zuen. Begisen (Castellon) 361l / m2 pilatu ziren.

1973ko uholdea

19ko urriaren 1973an 600l / m2 metatuta Zúrgena-n (Almería) eta al Albuñol-en (Granada). Hildako ugari izan ziren; gainera, La Rábita (Granada) eta Puerto Lumbreras (Murtzia) udalerriak guztiz suntsitu zituzten.

Tenerifeko uholdea

31ko martxoaren 2002 232.6l / m2 pilatu ziren, 162.6l / m2-ko intentsitatearekin ordu batean, eta horrek zortzi lagunen heriotza eragin zuen.

Uholdeak Levanten

16ko abenduaren 19 eta 2016 artean, Valentziako Erkidegoan, Murtzian, Almerian eta Balear Uharteetan eragin zuen Levante ekaitzak 5 lagunen heriotza eragin zuen. Puntu askotan metatuta 600l / m2 baino gehiago.

Malagan uholdeak

3ko martxoaren 2018an ekaitza 100 litrora isurtzen da Malagako probintziako puntuetan, hala nola Malagako portuan, Mendebaldeko eta Barnealdeko Costa del Sol, Serranía eta Genal Harana. Zorionez, ez zen gizakien galerarik damutu behar, baina larrialdi zerbitzuek 150 gorabehera baino gehiago izan zituzten zuhaitzak eta beste objektu batzuk erortzearen eta luizien ondorioz.

Ez da horrelako zerbait gertatzen den lehen aldia. Izan ere, zoritxarrez gertaera hauek ohikoegiak dira. Adibidez, 20ko otsailaren 2017a Metro karratuko 140 litro ur metatu ziren gau batean. Larrialdiek 203 istilu izan zituzten beheko solairuak uholdeak, objektuak erori eta errepidean itsatsitako ibilgailuak direla eta.

Arazoa da probintzia mendiz inguratuta dagoela. Euria egiten duenean ur guztia bertara joaten da. Malagako herritarrek aspalditik ari ziren hori ekiditeko neurriak hartzeko eskatzen.