La mineralogia Geologiatik eratorritako zientzia da mineralen azterketan eta karakterizazioan oinarritzen dena. Minerala solido homogeneo bat baino ez da, konpondu gabeko konposizio kimiko zehatza duen zigorra duena. Egitura atomiko ordenatua ere badu eta, oro har, prozesu ez-organiko naturalen bidez sortu da.
Artikulu honetan mineralogiaren azterketak eta maila zientifikoan duen garrantzia kontatuko dizkizuegu.
Index
mineralak
Denborarekin mineralen hainbat sailkapen egon dira baina XIX. Mendearen erdialdetik konposizio kimikoa izan da haien sailkapenaren irizpide nagusia. Mineralak konposizio kimikoan nagusi diren plano edo talde anionikoen arabera sailkatzen dira. Horrela, ez ditugu antzeko ezaugarriak dituzten mineral klase definituak aurkitzen. Adibidez, mineral talde baten edo gehiagoren antza izan dezakeen ezaugarrietako bat gordailu mota berdinetan egotea da.
Mineralogian ikusten diren klase nagusiak hauek dira:
- Elementu autoktonoak
- Sulfuroak eta sulfosaltoak
- Oxidoak eta hidroxidoak
- Haluroak
- Karbonatoak
- nitrato
- Sulfatoak
- Silikatoak
- Boratoak
- Fosfatoak
Mineralogian, mineralen aitortza lantzen da batez ere. Mineralen aitorpen hori in visu egiten da. Eskuko lagin bateko mineralak ezagutzea da. Tresna oso erabilgarria da geologo baten landa-lanean. behatzen ari diren material geologikoen motarekiko lehen hurbilketa ahalbidetzen baitu. Ez dezagun ahaztu arroka mineral talde batek osatzen duela.
Mineralogia Aplikatua
Mineralak identifikatzeko visu mineralogian erabiltzen den beharrezko materiala lupa, metalezko maquinilla edo lima txikia, imana eta mineral gida dira. Mineralen propietateak behaketa soil baten bidez edo proba sinple batzuen bidez antzeman daitezkeenak dira.
Mineralari buruz ikusten duzun lehenengo gauza bere forma da. Mineral baten aurpegi kristalografikoen garapena ikus dezakegu. Ondo kristalizatutako mineral bat behatzen badugu, haren kanpoko forma poliedro jakin bat osatzen duten aurpegi multzo batek ezaugarritzen duela ikus dezakegu. Poliedro mota honen eta aurpegi multzo bereizgarriaren arabera, izango ditugun mineral espezieak hauta ditzakegu. Hori oso garrantzitsua da zure identifikazioan. Eman dezagun adibide bat: pirita eta galena oinarri hexagonala duten prismak behatu ditzakegu aragonitoan, erronboedrak kaltzitan, etab. Hala ere, nahiko ohikoa da mineralek ezin dituztela aurpegi onak garatu hazteko baldintzak direla eta. Kasu horietan kristalei alotriomorfo esaten zaie.
Visu mineralogian aztertzen den bigarren gauza ohitura da. Kristal baten aurpegi multzoaren garapen erlatiboa da. Hau bai kristal indibidualei, bai agregatu kristalinei dagokie. Ohitura baten edo bestearen laguntza mineralaren hazkunde baldintzen araberakoa da. Hozte-azkartasun erlatiboarekin eratutako mineral bat baldin badugu, arroka bolkanikoekin gerta daitekeen moduan, kristalak osatuta eratzen direla ikus dezakegu. Bestalde, hozketa askoz ere progresiboagoa izan duten arrokak baditugu, agregatu kristalino txikiagoak aurki ditzakegu.
Aldagaiak mineralogian
kolorea
Mineral baten kolorea oso anitza izan daiteke. Kolore bat edo beste izatearen arrazoia arrazoi desberdinengatik izan daiteke, nahiz eta gehienetan kromoforo izeneko elementu batzuk egon ohi diren, hala nola burdina, kromo, kobaltoa, kobrea, etab. Mineral mota zehazteko orduan aldagai garrantzitsuenetako bat da. Mineralogian zehazteko kolore desberdinak erabiltzen dira mineralogian.
Kontuan hartu behar da, askotan, mineralen gainazalak aldatu egiten direla ezpurutasun batzuk daudela eta ez dutela jatorrizko kolorea aurkezten.
Raya
Marra marraren kolorea balitz bezala aztertzen den aldagaia da. Mineralak birrindutakoan hartzen duen kolorea aipatzen du. Marraren zehaztapena barnealdez dagoen portzelanazko beira plater batean mineralarekin urratuz egiten da. Hori egin ondoren, lerro horren kolorea ikusten da. Kolore definitua duten eta biziak diren marrak mineral metalikoen tipikoak izango dira, hala nola sulfuroak.
Bestalde, metal ez diren mineralek, hala nola silikatoak edo karbonatoak, beti izango dute lerro zuria edo oso argia.
Distira
Distira mineral baten gainazalaren itxura da, argia erortzen zaionean. Distira hau metalikoa, azpimetalikoa eta ez metalikoa izan daiteke. Distira metalikoa ohikoagoa da opakuak diren eta errefrakzio indize 3 baino txikiagoa duten mineraletan. Adibidez, pirita, galena, urrea edo zilarra ditugu. Bestalde, errefrakzio indizea 2.6 baino txikiagoa duten mineral gardenetan tipikoagoa den distira ez metalikoa dugu.
Hemen distira mota desberdinak ikus ditzakegu: diamante distira, beira, distira erretxina, distira koipetsua, distira perlazalea, zetatsua, etab.
Pisu espezifikoa
Grabitate espezifikoa mineral baten dentsitate erlatibo gisa ere neur daiteke eta 4 graduko uraren bolumenaren pisuaren eta pisuaren arteko erlazioa da. Hori ulertzeko adibide bat jarriko dugu. Edari batek 2 bezalako pisu espezifikoa lortzeko esan dezakegu mineral horren lagin batek ur bolumen berdinak pisatuko lukeenaren bikoitza pisatzen duela.
Pisu zehatz hori konposizioak zehazten du eta konstantea da. Hori dela eta, identifikatzeko oso aldagai erabilgarria bihurtzen da. Ez dezagun ahaztu visu aitorpenean mineralogia egiteko, mineralaren larritasun espezifikoa ez dela egiten, baina posible dela bere dentsitate erlatiboaren estimazioa egitea.
Informazio honekin mineralogiari buruz gehiago jakin ahal izatea espero dut.